Renata Oosterkamp begon op haar negentiende haar werkzame leven. Op de UT, als jongste bediende op de instellingsaccountantsdienst – zoals Internal Audit toen nog heette. Dat was in 1991, toen ze net van het vwo afkwam. Terwijl ze vier dagen in de week werkte, volgde ze één dag in de week een opleiding voor registeraccountant – een opleiding van nominaal zevenenhalf jaar lang. ‘Wel een lange route, maar ik zou het zo opnieuw doen’, vertelt ze. ‘Ik vind het heel waardevol om theorie en praktijk te combineren. Ik merk ook aan mezelf dat ik praktisch ben ingesteld.’
Spiegel voorhouden
Even praktisch ingestoken is haar antwoord op de vraag of de UT van nu en die van de jaren ’90 veel van elkaar verschillen. ‘De universiteit is de universiteit, hè? Die verandert niet zomaar. We zijn nog steeds die pionierende ondernemende universiteit waar mooi en maatschappelijk relevant onderzoek en onderwijs plaatsvindt. We zijn alleen met de tijd meegegroeid. Ik weet nog dat ik in die tijd werkte op papier, met veertienkolomsvellen.’
Ze slaat vervolgens behendig het bruggetje naar de tijd waarin de UT zich nu bevindt. ‘We zitten middenin Reinventing our UT. Dat is een kans om jezelf een spiegel voor te houden als organisatie en na te denken waar je staat en of je de goede dingen doet. Dat moeten we nu noodgedwongen doen door allerlei geopolitieke ontwikkelingen en de politieke discussies in Den Haag. We doen het misschien niet uit luxe, maar het is niet verkeerd om af en toe uit te zoomen en jezelf opnieuw proberen uit te vinden.’
Spagaat
Oosterkamp nam afgelopen juni op interim-basis het stokje over van Dennis van Zijl. Dat middenin een roerige periode voor de universiteit én voor de dienst Finance: al twee jaar lang wordt de spreekwoordelijke broekriem aangetrokken, met ingrijpende reorganisaties tot gevolg. Dat de financiële huishouding van de UT onder druk staat, is dan al langer bekend. Een gelekt rapport in het najaar van 2024 liegt er qua bewoordingen niet om: de UT mist grip op de financiën, loopt achter de feiten aan en er is te weinig ‘respect voor de [financiële] spelregels’.
'Het is wel degelijk een spagaat: we proberen met minder mensen eigenlijk nóg meer te doen'
Dat ze gevraagd werd om de functie ad interim in te vullen, dat vond Oosterkamp al een hele eer. De reden om te solliciteren en definitief aan het hoofd van Finance te komen staan? ‘Vooral omdat ik hoop een bijdrage te leveren aan de versterking van de financiële functie. Als ik kijk naar het profiel dat geschetst is en de rapporten die er liggen, dan is dat het belangrijkste. Ik wil helderheid en structuur aanbrengen.’
Wat ze aantrof als kersvers directeur Finance? ‘Veel gedreven medewerkers die hun best doen om naast de reguliere werkzaamheden een bijdrage te leveren aan die versterking van de financiële functie, aan Reinventing our UT. Wat ik ook zie is dat het veel vraagt van de medewerkers. We hebben allemaal een doel om het ondersteunend personeel met 10 procent te reduceren. De betrokkenheid is ontzettend groot, dat is de charme van deze hele organisatie. Maar het is wel degelijk een spagaat: we proberen met minder mensen eigenlijk nóg meer te doen.’
Harmoniseren
Over haar plannen als Finance-directeur kan ze nog niet al te veel uit de doeken doen, daarvoor zijn de drie weken aan het roer nog te pril. Toch, die ‘versterking van de financiële functie’, hoe ziet ze dat voor zich? ‘Er lopen hier heel veel slimme mensen rond met goede ideeën. Aan initiatieven geen gebrek. Wat je dan wel ziet is dat iedereen zelf het wiel opnieuw probeert uit te vinden. Het is de kunst om dat te harmoniseren. We willen namelijk allemaal betrouwbare en objectieve data. We willen allemaal goed anticiperen, vooruitkijken en goede prognoses en begrotingen maken. Dat betekent dat we elkaar daarin veel meer moeten opzoeken. Het kan niet alleen efficiënter en effectiever, het levert hopelijk ook een kwaliteitsslag op.’
‘Finance’ gaat namelijk iedereen aan, weet Oosterkamp. ‘Het begint niet met een controller of adviseur. Als we het bijvoorbeeld hebben over het tijdig schrijven en goedkeuren van projecturen en het hebben van discipline daarin, dat gaat iedereen aan. Dat zie je terug in een managementrapportage, maar dat begint bij de wetenschapper zelf.’
Cijfers en mensen
Sinds kort krijgen wetenschappers daarom ook automatische herinneringen per e-mail toegestuurd om op tijd hun uren te schrijven. Immers, geen uren betekent vaak geen uitkering van onderzoeksgeld en dus geen broodnodige inkomsten voor de universiteit. ‘Zo’n automatische herinnering is een hard control-mechanisme. Dat moet je altijd combineren met soft controls. Het is belangrijk dat mensen snappen waarom het zo belangrijk is om bijvoorbeeld je projecturen te schrijven. Dat heeft te maken met helderheid voor iedereen, met voorbeeldgedrag en uitvoerbaarheid. Uiteindelijk komt het neer op de cultuur die we met z’n allen hebben.’
'Als directeur Finance zou ik het niet goed doen als ik alleen maar een financiële blik had'
Oosterkamp is van oudsher accountant en houdt zich al meer dan drie decennia bezig met ‘de cijfers’ en controle daarop. Na haar periode als assistent-accountant in de jaren ’90 op de UT werd ze registeraccountant bij Ten Kate & Huizinga (tegenwoordig Mazars). Sinds 2010 is ze weer hoofd Internal Audit op de UT. Door haar ervaring weet ze als geen ander: er is meer dan alleen cijfers. ‘Finance-professionals zijn misschien heel blauw, maar je merkte het de afgelopen jaren ook al in de organisatie: die financiële ontwikkelingen doen veel met mensen. Het gaat over werkdruk, het gaat over verlies van collega’s. Ik vind het belangrijk dat we ook kijken naar de mensen en verhalen achter de cijfers. Als directeur Finance zou ik het niet goed doen als ik alleen maar een financiële blik had. Ik wil oog voor de mens en de cultuur hebben.’
Draagvlak
De menselijke maat, die komt ook terug in haar privéleven. Oosterkamp zet zich geregeld in voor Stichting Hartekind. ‘De jongste zoon van mijn broertje heeft een aangeboren hartafwijking, de ziekte van Ebstein en het syndroom van Wolff-Parkinson-White. Sinds de diagnose zetten mijn ouders zich enorm in voor de stichting. Ik probeer ze bij te staan waar het kan, want ze zijn zelf 78 en 81 jaar. Ze zijn ondertussen onvermoeibaar bezig met allerlei handgemaakte spulletjes te maken om op markten te verkopen. Alle opbrengsten gaan naar de stichting. Ik weet niet hoe ze het doen, maar ze gaan maar door.’
Het volgende bruggetje is gemaakt: samenwerken. Wat voor directeur ze wil zijn? ‘Ik wil gewoon heel graag dingen samendoen. Ik vind het mooi om mensen in hun kracht te zetten. Dat vertaalt zich naar werkplezier, maar ook naar productiviteit. Daarom vind ik het belangrijk om te luisteren en in verbinding te staan. Als je draagvlak hebt, dan pas kun je meters maken.’
'Je moet er heel goed voor uitkijken dat je niet als een soort van schooljuf wordt gezien'
Ondertussen is het wel zaak om als organisatie het hoofd koel te houden en elkaar aan afspraken te houden. Waar Oosterkamp gewend was vanuit Internal Audit om op UT-beleid te controleren en adviseren, moet ze nu als directeur zelf beleid vormgeven. ‘Je moet er heel goed voor uitkijken dat je niet als een soort van schooljuf wordt gezien en dat jij wel even gaat vertellen hoe het allemaal moet. Het menselijke aspect is belangrijk, maar dan wel in balans met helderheid, structuur en duidelijke afspraken met elkaar.’
Pittige opgave
Want er komen nog genoeg uitdagingen aan: de overheidsbezuinigingen gaan de UT grotendeels in 2026 nog raken, ook de Wet Internationalisering in Balans hangt nog boven het hoofd. De universiteit zit nu middenin het opstellen van een jaarbegroting, waarbij de UT over de gehele linie op nul uit moet komen. ‘Dat is een pittige opgave, nog pittiger dan dit jaar. Toen stonden we het onszelf nog toe om een klein tekort te noteren, dat kan volgend jaar niet meer. Aan de andere kant zien we dat de maatregelen die genomen zijn werken. Het moet zich uitwijzen of we het halen, want ik heb geen glazen bol. Maar we bewegen de goede kant op.’
Wat heet: de UT verwacht dit jaar een overschot van 12 miljoen euro te noteren. Voor een enkeling reden om te zeggen: gebruik dat geld om bijvoorbeeld de ITC-reorganisatie direct terug te draaien. ‘Ik snap dat het soms lastig uit te leggen voelt, maar nee: qua financieel management is het niet heel lang houdbaar om een structurele korting in geoormerkt geld voor een faculteit op die manier weg te poetsen. We moeten voorzichtig blijven. We weten niet wat er allemaal in Den Haag gebeurt en al zijn we hard aan het werk, we zijn er nog lang niet. Hoe beter we het dit jaar doen, hoe beter we de klappen van volgend jaar kunnen opvangen.’
