Deze donderdag nog stelde de PVV Kamervragen over de bezetting van een universiteitsgebouw in Utrecht. Het protest van pro-Palestijnse demonstranten duurt inmiddels al een week. De PVV-leden spreken van een ‘enorme onderwijsverstoring’.
In de laatste verkiezingsprogramma’s van politieke partijen kwam ook het demonstratierecht regelmatig aan bod. GroenLinks-PvdA, Partij voor de Dieren en de Socialistische Partij zijn tegen het inperken van de demonstratievrijheid, maar partijen als de BBB, VVD en JA21 willen dat relschoppers stevig aangepakt worden. JA21 wil dat het hoger onderwijs ‘vrij wordt van activisme’.
Op verzoek van de Tweede Kamer boog het Wetenschappelijk Onderzoek- en Datacentrum (WODC) zich erover. Het rapport verscheen vandaag. Volgens de onderzoekers is het helemaal niet nodig om het demonstratierecht aan te passen.
Knelpunten
Het beeld dat protesten vaak leiden tot rellen en vernielingen klopt niet, schrijven de auteurs: ‘In verreweg de meeste gevallen verlopen demonstraties vreedzaam en veroorzaken zij nauwelijks hinder.’
De onderzoekers erkennen wel ‘knelpunten’, bijvoorbeeld wanneer demonstranten bewust de wet overtreden. Rellen en vernielingen vallen echter niet onder de demonstratievrijheid en worden dus niet door het recht beschermd. Demonstranten die strafbare feiten plegen kunnen dus gewoon strafrechtelijk worden vervolgd.
Dat gebeurt inderdaad weleens. Zo kreeg een student aan de Universiteit van Amsterdam twee maanden celstraf nadat zij tijdens een pro-Palestijnse demonstratie stokken gooide naar de politie.
Bezetting
Ook een vreedzame bezetting van een universiteitspand kan ‘in beginsel rekenen op de bescherming van het demonstratierecht’. Zelfs wanneer enkele actievoerders vernielingen aanrichten, betekent dat niet dat de gehele demonstratie niet meer mag plaatsvinden, benadrukken de onderzoekers. Mensen die zelf niets verkeerd doen blijven beschermd door het recht.
De auteurs van het rapport stellen wel dat universiteiten ‘steeds zelfstandiger zijn geworden en meer op afstand zijn komen te staan van de overheid’. Ze mogen tot op zekere hoogte hun eigen huisregels hanteren. Daar hoeft de overheid zich niet in te mengen.
