In de Uraadsvergadering van juli kondigde het CvB al aan om een ‘moreel-ethische commissie’ op te tuigen. Actiegroepen voerden eerder deze maand de druk nog eens op door een open brief te publiceren waarmee ze opriepen om ‘de medeplichtigheid aan volkenmoord te stoppen’. Ook willen ze dat de UT toekomstige voorstellen voor samenwerkingen zorgvuldig overweegt.
SCEMD en ACMD
Het CvB stelde twee commissies voor, de Strategic Committee on Institutional Collaboration, Ethics and Moral Dilemmas (SC EMD) en de Advisory Committee Moral Dilemmas (ACMD). De eerste zou een ethische beoordelingslijst moeten opstellen waarmee de tweede aanvragen voor onderzoekssamenwerkingen kan beoordelen en er advies over kan uitbrengen.
Haken en ogen
Hoewel ze blij zijn dat de UT actie onderneemt, vindt de Uraad dat er nog veel haken en ogen aan de voorgestelde commissies zitten. Ten eerste vinden ze überhaupt het verschil tussen moraliteit en ethiek te onduidelijk gedefinieerd. Volgens de Uraad moeten er mensen met verstand van internationaal recht, mensenrechten en conflictsituaties in de commissies plaatsnemen die het gros van het werk voor hun rekening nemen, om te voorkomen dat het CvB wordt overspoeld met individuele vraagstukken. Het CvB was het daarmee eens.
Anonimiteit of expertise kwijt
Ten tweede wilde de Uraad weten wie bepaalt wie er in die commissies komen en op basis waarvan die personen worden geselecteerd. Volgens het voorstel zouden de leden van de adviescommissie anoniem blijven, omdat ze dan niet te beïnvloeden zijn of door actiegroepen kunnen worden lastiggevallen.
De Uraad vindt het echter ondoorzichtig en onbetrouwbaar overkomen, omdat hierdoor neutraliteit niet gegarandeerd is. Ze willen dat de namen openbaar worden. CvB-voorzitter Vinod Subramaniam ging daar niet direct in mee. ‘De realiteit is dat sommigen alleen mee willen werken als het anoniem kan.’ Zo niet, dan zou waardevolle expertise weglopen bij de commissies en zouden deze hun eigen legitimiteit verliezen. Subramaniam stelde voor om in ieder geval hun expertise openbaar te maken. Dat vond de Uraad niet genoeg.
Vrijblijvend
Ook het plan om de commissie zelf te laten bepalen wat wel en niet als vertrouwelijk is, vond de Uraad niet goed. Tegelijk vinden ze dat de voorgestelde manier van werken te vrijblijvend is; er zitten geen consequenties aan een advies. Het CvB kan alsnog besluiten om het naast zich neer te leggen. In de discussie tijdens de raadsvergadering werd dit punt niet behandeld.
Beëindigingsclausule
Ieder toekomstig samenwerkingsvoorstel zou verder een zogeheten beëindigingsclausule moet bevatten volgens de Uraad. Daar kan de UT zich dan op beroepen als later blijkt dat de onderzoeksresultaten voor moreel bezwaarlijke activiteiten worden ingezet. Het CvB wil juridisch advies inwinnen om te kijken of zo’n clausule wettelijk mag.
Subramaniam stelde voor om de commissies in ieder geval groen licht te geven, de commissieleden zelf te vragen of hun naam openbaar mag worden en de manieren van werken later bij te sturen waar nodig. Daar stemde de Uraad mee in, op voorwaarde dat de onduidelijkheden worden opgehelderd.
