De kritiek op de klassieke ranglijsten – QS, Times Higher Education en ARWU – is er al jaren vanuit de Nederlandse universiteiten. UT-rector Tom Veldkamp noemde de ranglijsten eerder eens ‘verdienmodellen van de rijkste universiteiten’. Reputatie en kwantitatieve factoren als citaties en publicaties tellen (te) zwaar mee.
Maar net als andere Nederlandse universiteiten hinkt de UT op twee gedachten: tegenover de kritiek staat dat met name internationale studenten waarde hechten aan de rankings om hun studiekeuze te bepalen. Kortom: zo’n ranglijst is zo relevant als we ‘m maken. Vooralsnog voegde alleen de Universiteit Utrecht de daad bij het woord en boycot sinds 2023 de Times-ranking.
De UT zet sinds vorig jaar in op twee alternatieve ranglijsten, die overigens wél van de klassieke makers afkomstig zijn: de QS Sustainability Ranking en de Times Higher Education Impact Ranking. Beide ranglijsten kijken minder naar kwantitatieve factoren, maar juist in het bijzonder naar duurzaamheid. Alleen trekt de UT zich nu terug uit de alternatieve ranglijst van Times Higher Education, vanwege een aangepast verdienmodel van de ranglijst.
QS Sustainability: UT op plek 146
De focus lijkt zich in ieder geval bij de QS Sustainability Ranking uit te betalen. Bij de ranglijst, die in 2023 verscheen, stond de UT nog op plek 616 van de pak ‘m beet tweeduizend beoordeelde universiteiten. Een jaar later schoot de UT omhoog naar plek 177. In de meest recente editie, die afgelopen november verscheen, klom de UT nog verder naar plek 146. Onder de scorebordjournalistiek-noemer: dat is 57 plekken hoger dan in de reguliere QS-ranglijst.
De sprong op de ranglijst is goed verklaarbaar: de UT leverde in 2023 geen data aan, de jaren erop wel. De QS Sustainability Ranking rekent veel duurzaamheidsfactoren mee in de beoordeling: van de ‘academische reputatie in aarde- & milieuwetenschappen’ tot genderratio’s, de aanwezigheid van een studentenvakbond en de hoeveelheid open access-publicaties.
(Gedeeld) eerste wereldwijd
Op de impactranglijst van Times Higher Education staat de UT wat lager: tussen plek 401 en 600, van de ruim 2500 beoordeelde instellingen. Fors lager dan plek 190 op de laatste algemene Times-ranking, maar dat zegt niet alles.
Deze impactranglijst beoordeelt universiteiten op hun voortgang op het gebied van de VN Sustainable Development Goals, met name op duurzaamheid in beleid, onderzoek, onderwijs en maatschappelijke impact. De UT koos zich specifiek te focussen op vier zogeheten ‘SDG’s’: 3 (gezondheid), 7 (energie), 9 (industrie, innovatie en infrastructuur) en 12 (verantwoorde consumptie en productie).
Op het gebied van ‘gezondheid’ en ‘energie’ staat de UT wel degelijk tussen plek 401 en 600. Bij ‘verantwoorde consumptie en productie’ scoort de universiteit al wat beter: tussen plek 101 en 200. Maar kijk je naar Sustainable Development Goal 9 – industrie, innovatie en infrastructuur – en je vindt de UT terug op een wereldwijd gedeeld eerste plek, met de maximale score van honderd punten.
Lang houdt dat waarschijnlijk niet stand, aangezien de UT niet meer gegevens aanlevert voor de ranglijst van 2026. De ranglijstmakers wilden betalende universiteiten een streepje voor geven. Daar werkt de UT niet aan mee.
Profileren?
Wat deze rankings überhaupt zeggen? Daar valt eigenlijk nooit bijzonder veel van te zeggen, net als voor het gehele ranglijsten-‘circus’. Toch gooien deze alternatieve ranglijsten de boel wel aardig om; zie je bij de klassieke ranglijsten universiteiten als Oxford, Harvard en MIT in de bovenste regionen, bij deze andere rankings prijken Lund University uit Zweden en de Australische Western Sydney University bovenaan.
De beste conclusie misschien: zolang rankings nog als relevant worden beschouwd, zijn ze vooral een kans om je als universiteit te profileren. De trots op die gedeelde eerste plek op de alternatieve Times-ranking, die spat er echter niet vanaf op de UT. Net als bij de algemene rankings hebben we de universiteit de laatste jaren niet of nauwelijks op borstklopperij weten te betrappen. De enige snel traceerbare ‘paper trail’: een algemene webpagina over de positie van de UT in de ranglijsten.
