Bij de gezamenlijke jaaropening van de UT en Saxion sprak demissionair premier Dick Schoof vooraf kort met actievoerders die hem liever niet hadden zien komen. Ze waren de enigen niet. In de zaal waren enkele tientallen lege plekken van medewerkers en studenten die demonstratief weg waren gebleven. De demonstranten lieten ook in de zaal van zich horen.
Meer protest
Ook in Eindhoven waren er protesten. Minstens vier demonstranten zijn door politieagenten de zaal uitgesleept toen demissionair minister van Defensie Ruben Brekelmans daar sprak. Ze verhieven hun stem tegen de ‘genocide’ van Israël in Gaza.
Normaal is de minister van Onderwijs ook ergens aanwezig bij de opening van het studiejaar. Zo lichtte vorig jaar Eppo Bruins in Rotterdam aan een kritische zaal zijn net-nieuwe-bezuinigingen toe. Maar Bruins is twee weken geleden afgetreden.
Dijkgraaf
Zijn voorganger Robbert Dijkgraaf sprak in Groningen. Hij verweet het huidige kabinet kortetermijndenken. ‘Overheden kijken steeds meer naar wetenschap door de smalle lens van economische concurrentiekracht.’
Dijkgraaf had wel een paar suggesties voor zijn opvolger: drie procent van het bruto nationaal product moet naar onderzoek en dat onderzoek moet sterker Europees gestuurd worden. Hij ziet wel iets in een soort Europese ‘sectorplannen’, waarin landen afspraken maken over speerpunten voor onderzoek.
Dijkgraaf ziet dat China steeds autoritairder wordt en de VS zichzelf in eigen voet schieten. Op een bepaalde manier biedt dat ook kansen voor de Europese wetenschappen, denkt hij. Vooral als het de EU lukt om boven de populistische tendensen uit te blijven stijgen. ‘Misschien is die Europese traagheid in dit verband wel een zegen in plaats van een plaag. De EU kan zorgen voor stabiliteit, boven de volatiliteit van de landelijke politiek.’
Toekomst
Kritiek op het kabinet klonk ook door in andere toespraken. In Utrecht zei collegevoorzitter Anton Pijpers dat de bezuinigingen van het kabinet ‘de toekomst van het land’ ondermijnen. Zulke kritiek hadden andere bestuurders ook, in meer of minder sterkte bewoordingen.
Maar een ander belangrijk thema was het maatschappelijke draagvlak voor de wetenschap. Recent liet het Rathenau Instituut weten dat het vertrouwen in de wetenschap relatief hoog is en iets gestegen. Maar dat is een gemiddelde: mensen mét vertrouwen zijn enthousiaster geworden, terwijl ondertussen een significante groep juist minder vertrouwen in de wetenschap rapporteert.
Dus maken de bestuurders zich toch zorgen. De Erasmus Universiteit Rotterdam presenteerde maandagmiddag een strategie waarmee het vertrouwen wil terugwinnen. ‘Want dat staat overal ter wereld onder druk, ook in Nederland, vergis je niet’, aldus CvB-voorzitter Annelien Bredenoord. Ze wil de universiteit meer betrokken laten zijn bij de samenleving.
Ook Peter-Paul Verbeek, rector magnificus van de UvA, constateerde dat ‘de maatschappelijke waarde van wetenschap minder vanzelfsprekend is geworden dan ze lange tijd was’. Zijn universiteit wil onder meer de ‘gemeenschapswaarden’ van de UvA opnieuw formuleren. Dat moet eraan bijdragen dat de universiteit ondanks de vele demonstraties een ‘fijne en veilige plek blijft’, ook voor studenten van Joodse komaf die zich volgens hem minder thuis hebben gevoeld.
De OAJ van de UvA werd overigens stilgelegd nadat demonstranten weigerden het gebouw te verlaten.
