De organisatie liet weinig aan het toeval over, gezien de komst van de demissionair premier. Na een entree over de rode loper wachtte een bodyscan en wat overijverige beveiligers. De belangstelling voor deze Opening Academisch Jaar was fors. Om nog te zwijgen over de kritiek vooraf vanuit enkele actiegroepen die het niet eens waren met de komst van Schoof. Bij het stadhuis kwamen zo’n dertig demonstranten bijeen om een tegengeluid te laten horen.
Toespraak direct verstoord
Ook al was de academische plechtigheid ‘uitverkocht’, bleven er toch enkele tientallen stoelen onbezet. Nadat het cortège hoogleraren in stilte binnenkwam, bracht presentator Laurens ten Den een zekere lichtvoetigheid in het programma, door samen met collegevoorzitters Vinod Subramaniam en Inge Grimm een gedicht van Willem Wilmink voor te dragen.
De lichtvoetigheid verdween snel toen demissionair minister-president Dick Schoof het podium betrad. Vanuit de zaal stonden twee demonstranten op om schreeuwend de toespraak te verstoren. Ze werden door beveiliging verwijderd uit de zaal, waarna Ten Den wees op de locatie van dienst. ‘Het Wilminktheater is een huis van verhalen. Dat betekent dat we ook naar elkaar luisteren.’ Dat leverde een groot applaus op vanuit de zaal.
‘Niet weglopen voor verantwoordelijkheid’
Schoof draaide na de interruptie niet om de hete brei heen. ‘Wat ik tijdens mijn jeugd in Twente leerde, was dat je niet wegloopt op het moment dat dingen moeilijk worden. Je neemt je verantwoordelijkheid. Met die lessen in mijn achterhoofd: tijdens mijn bezoek hier brachten studenten mij hun zorgen over de situatie in Gaza over. Dat snap ik. De oorlog moet stoppen en de Palestijnen en Israëliërs moeten veilig en vredig kunnen leven.’
Ook de andere olifant in de theaterzaal bleef niet onbenoemd: de bezuinigingen op het hoger onderwijs. ‘Politiek draait altijd om het verdelen van schaarse middelen, maar hier zijn de gevolgen van die beslissingen maar al te tastbaar. Natuurlijk zou ik u kunnen vertellen dat veel dingen gewoon doorgaan zoals altijd. Dat ‘minder’ niet hetzelfde is als ‘niets’. Dat vele wegen naar Rome leiden. Maar dat verandert niets aan hoe u zich voelt, noch aan de impact die uw instellingen ondervinden’, aldus Schoof.
‘Echte gesprekken’
Schoof wees op de ‘echte gesprekken’ die hij voorafgaand aan de academische plechtigheid had met studenten en medewerkers van de UT en Saxion – en dat hij die gesprekken zag als ‘een bevestiging en viering van de vrijheid die we genieten in Nederland’. Vervolgens vertelde de demissionair premier over het belang van samenwerking en hoe de UT en Saxion dat in zijn ogen goed doen, kaartte hij hun rol aan als het gaat om het leveren van talent en kennis voor defensie en de ‘digitale revolutie’.
Hij sloot af met de woorden: ‘Waar de wind ook naartoe waait, hij keert altijd weer terug’. ‘Net als ik vandaag. Dank dat ik vanmiddag weer even thuis mocht zijn.’ Of die woorden nog lang na de OAJ zullen beklijven, dat is de vraag. Tussen de regels door was er namelijk ook een andere boodschap van de demissionair premier. ‘De nationale en internationale uitdagingen zetten onze begroting onder druk. En ja, dat geldt ook voor de onderwijsbegroting. Dat zal even wennen zijn.’
‘Een vloek en een zucht’
Na Schoof was het de beurt aan UT-collegevoorzitter Vinod Subramaniam. In zijn toespraak wees hij op de gevolgen van bezuinigingen op het hoger onderwijs. ‘Vandaag gaat om de stad Enschede, Eanske. De kennisinstellingen en de jonge mensen die we opleiden hebben hun stempel gedrukt op het Enschede van vandaag. Die bijdrage staat onder druk door de overheidsbezuinigingen’, aldus Subramaniam, die de gevoelsmatige afstand tussen Enschede en Den Haag benadrukte.
Wat volgde was een pleidooi voor het belang van kennis voor Nederland – ‘onze belangrijkste grondstof’ – en een specifiek UT-voorbeeld waarom de bezuinigingen zo desastreus zijn. Subramaniam haalde Schoofs voorganger Wim Schermerhorn aan, die betrokken was bij de oprichting van ITC en de eerste rector was. ‘De recente bezuinigingen op ODA-financiering dwingt de faculteit ITC tot een reorganisatie. Maar er zijn ook bredere gevolgen. We hebben als land tientallen jaren gewerkt aan het opbouwen van hechte relaties met landen die we zien als partners voor economische samenwerking en toegang tot essentiële grondstoffen. Het opbouwen van deze relaties heeft jaren geduurd. Het afbreken ervan kan gebeuren in een vloek en een zucht.’
Prijzenregen
Daarom sloot Subramaniam af met een oproep om de verbinding te blijven opzoeken. Ook Saxion-collegevoorzitter Inge Grimm wees op financieel zwaar weer, het belang van verbinding zoeken in deze tijden – en hoe belangrijk het is om met elkaar in gesprek te blijven. Wat restte was een muzikaal intermezzo, wat Twentse wijsheden van presentator Ten Den richting de premier (‘Oetzicht gef inzicht, inzicht gef oetzicht’) en de uitreiking van meerdere prijzen.
Een nieuw academisch jaar – zij het eventjes op gespannen voet – is een feit. Dat gebeurde via een druk op de knop door de Saxion- en UT-bestuurders en burgemeester Roelof Bleker.
