Viroloog Marion Koopmans: ‘Solidariteit is steeds lastiger te vinden'

Koopmans, bijzonder hoogleraar aan de Erasmus Universiteit Rotterdam en sinds de uitbrak van het coronavirus bekende Nederlander, zou aanvankelijk aanwezig zijn, maar door de opleving van het virus dat haar zo bekend is, verzorgde ze de lezing met een live verbinding vanaf haar eigen keukentafel. In de Agora zagen zo’n dertig aanwezigen haar op het grote scherm en ook online keken studenten en medewerkers mee.

Koopmans liep de afgelopen twee jaar chronologisch door, ondersteund door een presentatie met grafieken, tabellen en afbeeldingen van dieren en virussen. Ze toonde ook beelden van een dierenmarkt in Wuhan, verspreiding in China, skiënde mensen in Italië en Oostenrijk en carnaval in Limburg en Noord-Brabant. ‘De eerste Nederlandse coronapatiënt zou eind februari 2020 een feit zijn, maar toen was het virus al wijdverspreid in Nederland. Verschillende onderzoeken toonden later zelfs aan dat het virus al rondwaarde in verschillende nertsenfokkerijen in Brabant’, aldus Koopmans. De nerts kwam tijdens haar college vaak aan bod, net als de vleermuis.

Quarantainehotel

Met een groep internationale wetenschappers reisde Koopmans een jaar later af naar Wuhan, om de oorsprong van het virus te vinden. Enkele foto’s, die Koopmans in vloeiend Engels illustreert, laten zien dat het een bijzondere trip was. ‘Bijna overal ter wereld gold een lockdown, zeker in Wuhan. Het was een flinke uitdaging om er te komen. We verbleven twee weken in een quarantainehotel. We mogen blij zijn met de online mogelijkheden die we hebben, maar ideaal was het werken op de hotelkamer niet. Dagelijks werd onze temperatuur gemeten en drie keer per dag kregen we eten op de kamer.’

Na het college van Koopmans, kreeg het (online) publiek de kans om haar enkele vragen te stellen. Bijvoorbeeld hoe bewijs gevonden kan worden hoe en waar het virus is ontstaan. ‘Daar is veel en breed onderzoek voor nodig. We hebben nog geen bewijs dat het virus van een dier is gekomen, maar de vleermuis en het schubdier zijn goede kandidaten. Mogelijk is er een nog ander dier tussengekomen. Die diersoorten zijn echter in grote aantallen aanwezig in China, dus de bron vinden in een boerderij waar we kunnen aantonen dat de bron van het virus aanwezig is in die dieren is moeilijk.’

Solidariteit

In haar sheets presenteerde Koopmans ook grafieken die onomstotelijk aantonen dat het belang van vaccins in de strijd tegen het virus enorm zijn. Wat de grootste uitdagingen zijn in die strijd? ‘De verdeling van de vaccins, die wereldwijd scheefloopt. Hier zijn er onbeperkte vaccins, in andere landen zijn ze amper begonnen. En een belangrijke factor is menselijk gedrag. Solidariteit vinden is steeds lastiger. Als we allemaal ons contact met dertig procent verminderen, dan stoppen we de verspreiding, maar zo’n simpele oplossing werkt niet.’

Een vrouw in het publiek vroeg Koopmans tot slot nog of ze vegetarisch was en of een verbod op de verkoop van wilde dieren niet zou helpen, om zoönose tegen te gaan. Want, zo stelde ze in een mooie mix van Nederlands en Engels: ‘We eat everything dat los en vast zit.’ De viroloog gaf daarop aan dat er in de massaproductiesector van vlees zeker risico’s schuilen, zeker omdat de wereldbevolking stijgt. En dat zorgt volgens haar weer voor ruimtetekort dat voor nieuwe problemen zorgt. ‘Maar mensen moeten zelf weten of ze vlees eten. Ik ben sinds mijn zeventiende vegetarisch.’