‘Veel veranderde in die jaren en dat ging soms moeizaam’

| Stan Waning

De UT viert dit jaar haar zestigste verjaardag. Daarom gaat U-Today iedere maand terug in de tijd met ooggetuigen. In deze elfde aflevering blikken we terug op de jaren 2011-2015. ‘Het klinkt wat pretentieus, maar de zichtbaarheid en het elan van de UT nam toe in die jaren.’

Photo by: Jellien Tigelaar
Ed Brinksma (links) en Luuk Geurts (rechts) aan tafel voor een debat over internationalisering.

In de zestigjarige geschiedenis van de UT ging er geen jaar voorbij zonder verandering of aanpassing. Dat gold ook voor de jaren 2011 tot en met 2015. Sterker nog, die periode stond bol van de omslagen, maar vraag studenten, docenten en medewerkers uit die jaren naar hét thema dat destijds centraal stond en het grootste gedeelte zal uitkomen op een koerswijziging die niemand oversloeg: de invoering van Tom, het Twents Onderwijsmodel.

Dat weet ook Ed Brinksma, toen rector magnificus. Vanuit zijn bescheiden ruimte op de derde verdieping van Zilverling – als hoogleraar is de huidige bestuursvoorzitter van de Erasmus Universiteit Rotterdam nog aan de UT verbonden – verklaart hij waarom TOM zoveel herinneringen met zich meebrengt.

Allesomvattend

‘In die jaren zijn we van zes naar vier onderzoeksinstituten gegaan, twee faculteiten zijn gefuseerd, ATLAS werd opgericht, net als het DesignLab. Allemaal de moeite waard, maar TOM was zo allesomvattend. Over de volle breedte van de universiteit kwam het binnen. Niemand ontsnapte er aan. Veel koerswijzigingen staan vaak ver van studenten af, maar dit keer niet’, blikt Brinksma terug.

Vijf principes van TOM

  1. Het onderwijs wordt aangeboden in modules van tien weken (vijftien studiepunten). Elke module wordt in zijn geheel afgerond. De modules bestaan uit verschillende onderdelen die thematisch met elkaar samenhangen.
  2. Het werken aan een project vormt de kern van een module.
  3. Eigen verantwoordelijkheid. Studenten nemen zelf regie over hun leerproces. Omdat de modules grote eenheden zijn, is het van belang dat studenten gedurende de tien weken regelmatig feedback krijgen over hun voortgang.
  4. Samenwerking tussen studenten. Studenten werken in groepen aan hun projecten en ook in de moduleonderdelen wordt samenwerking gestimuleerd.
  5. Snel op de juiste plek. Alle bacheloropleidingen bestaan uit twaalf modules. De eerste twee modules hebben een selecterende en verwijzende functie, waardoor studenten binnen een half jaar een goed beeld hebben van de aard en de inhoud van de opleiding. Aan het eind van het eerste jaar krijgen studenten een Bindend Studie Advies (BSA) waarbij drie van de vier modules gehaald moeten zijn.

De motieven voor de invoering van TOM staan Brinksma nog helder voor geest. Daarin ziet hij een opvallende tegenstelling met nu. 'Studenten lopen tegen een burn-out aan en zijn overbelast. De vraag is nu of we studenten niet met te veel opzadelen. Destijds kregen we juist de opdracht vanuit de overheid om studenten harder aan te pakken. De intensiteit moest omhoog en het ministerie wilde meer zien dan lippendienst.’

'Ik werd gedwongen te kijken naar al die studenten die ingeschreven stonden met geen enkel studiepunt. Waar waren die mensen? Dat was confronterend om te zien'

Digitalisering

Volgens Brinksma was het ook broodnodig om in te grijpen. De UT zakte in landelijke lijsten weg naar de middenmoot en het percentage langstudeerders lag veel te hoog. Bovendien, zo meende Brinksma, moest de UT zich wapenen tegen de opkomende digitalisering. ‘Er moest wat gebeuren. Ik werd gedwongen te kijken naar al die studenten die ingeschreven stonden met geen enkel studiepunt. Waar waren die mensen? Dat was confronterend om te zien. Een hoop van die studenten waren gemarginaliseerd en niemand bekommerde zich daar om. Ze leefden als het ware onder een steen.’

De komst van de digitalisering kon binnen TOM gekoppeld worden aan de invoering van projecten. ‘We wilden onszelf niet verliezen als onderwijsinstelling. De tijd van hoorcolleges om kennis door te geven was voorbij. Leren door doen moest centraal komen te staan: een project met thematische vakken eromheen’, aldus Brinksma.

Starre houding

In de Uraad botste het tijdens de in- en uitvoering van TOM meer dan regelmatig. Luuk Geurts vertegenwoordigde destijds UReka en herinnert zich de botsingen tussen raad en CvB nog goed. ‘Wij kregen veel signalen dat de invoer en uitvoer van TOM knelde en voor problemen zorgde zowel bij studenten, medewerkers als opleidingen. Wij wouden graag TOM op een aantal punten wat aanpassen, terwijl het bij het CvB alles of niets was. Ik verweet hen een starre houding. Alles moest en zou er komen en de problemen werden gebagatelliseerd’, aldus Geurts die bedrijfskunde studeerde aan de UT.

Was er met TOM nog wel tijd vrij voor studentenactivisme? Dat was in de Uraad maar ook zeker onder studenten de grootste zorg. Geurts: ‘Na de invoering van TOM was het moeilijker om studenten te vinden voor een rol in een bestuur. De onzekerheid was enorm, net als de impact op het studentenleven.’

Brinksma begreep die kritiek, maar hield voet bij stuk. ‘Het echte studentenactivisme heeft weinig geleden. Opvallend genoeg kregen de studenten die zich veel bezighielden met activisme de planning goed rond. Maar veel studenten schaarden van alles en nog wat onder activisme. Je kon je afvragen of dat goed was. Activisme moest wel meerwaarde hebben.’

Compenseren

De botsingen in de Uraad waren soms fel en dat liep weleens tot boven het kookpunt op, maar het CvB wijzigde niet van koers. ‘Dat kon simpelweg niet. Iedereen van een nieuwe visie overtuigen is sowieso niet makkelijk, en niemand wist toen nog hoe het precies moest. Als je kaders uitzet, kun je niet gelijk al loslaten. Ik moest de boel strak houden, ook al is er in de conceptfase en zeker later heus wel bijgesteld. Het grootste kritiekpunt was dat een student in een module alles voldoende moest halen en dat je dus op één cijfer kon zakken, maar er was ook de mogelijkheid voor studenten onvoldoendes te compenseren.’

De komst van TOM was niet het enige voer voor discussie in de Uraad. Meerdere opleidingen stapten over naar Engels als voertaal en daar was niet iedereen even blij mee. Ook het samenvoegen van de faculteiten MB en GW had veel voeten in de aarde. ‘Toch waren dat echte debatten waar ik met een goed gevoel op terugkijk. Soms liep het hoog op, maar dan ga je het gesprek met elkaar aan en daar zijn we samen altijd sterker uitgekomen’, aldus Brinksma.

Dat beaamt Geurts ook. ‘Al vind ik achteraf dat we als raad soms best harder mochten bijten. Soms leek het alsof er permanente frictie was, maar dat kwam omdat er zoveel grote veranderingen waren in die jaren en dat ging meestal moeizaam. Veel van de motieven om tot TOM te komen waren te rechtvaardigen, maar het ging ons te rigoureus.’

'Ik sta nog steeds achter de hoofdideeën. Elk model moet geleidelijk met de tijd mee veranderen, en als dat een tijdje niet gebeurt – en dat was toen zo – dan is er groot onderhoud nodig'

Brinksma kijkt bovenal met positieve gevoelens terug op de periode 2011-2015. ‘Het klinkt wat hautain omdat ik toen rector was, maar de zichtbaarheid en het elan van de UT nam toe in die jaren. We deden er weer toe. De jaren daarvoor ging het zeker niet slecht, maar de uitstraling van de UT was toch wat in het slop geraakt. TOM heeft er zeker aan bijgedragen dat er weer energie in de campus kwam. Bovendien voelde het voor mij alsof we enigszins terugkeerden naar het onderwijskundig idealisme van het begin van de THT. Ik voelde dezelfde pioniersmentaliteit.’

En of hij als rector nu zaken anders had aangepakt? ‘Ik sta nog steeds achter de hoofdideeën. Elk model moet geleidelijk met de tijd mee veranderen, en als dat een tijdje niet gebeurt – en dat was toen zo – dan is er groot onderhoud nodig. De tijd is nu alweer zo veranderd dat ik niet kan zeggen of ik dingen nu anders zou aanpakken. Over de resultaten ben ik wel te spreken.’

Timeline

De Amerikaanse koffieketen Starbucks strijkt neer op de campus.

In het Educafé in de Zilverling komt een volwaardig Starbuckskoffiehuis.

Mirjam Bult-Spiering volgt per 1 oktober collegelid Kees van Ast op als vice-voorzitter.

Ze is daarmee het eerste vrouwelijke collegelid aan de UT.

Heropening van de atletiekbaan na een grondige renovatie.

De atletiekbaan krijgt de naam UTrack.

De patiowoningen aan de Matenweg mogen zich definitief rijksmonument noemen.

In 2013 werden de appartementen al voorgedragen. Minister Bussemaker heeft die voordracht nu goedgekeurd.

De UT spreekt zich uit tegen de aanslag op de redactie van het Franse satirische weekblad Charlie Hebdo.

Het College van Bestuur heeft op het billboard bij de hoofdingang de tekst ‘Je suis Charlie’ laten plaatsen, om medeleven te betuigen met de slachtoffers.

Het gerenoveerde openluchttheater wordt officieel geopend.

Het theater, ontwerp van architect Piet Blom, stamt oorspronkelijk uit 1965, met een opknapbeurt in 1987 en een restauratie in 1995. In 2013 werd het openluchttheater nog met sloop bedreigd nadat subsidie van de failliete stichting Kunst & Cultuur niet doorging.

Een onder water gelopen sintelbaan, verkleumde batavierenmedewerkers en door en door natte hardlopers.

De 42e Batavierenrace, die finisht op de Drienerlolaan, gaat absoluut als één van de natste de boeken in.

Koning Willem-Alexander opent met een 3D-geprinte sleutel The Gallery.

De vier christelijke studentenverenigingen in Enschede accepteren het niet dat het Gogbot-festival afgelopen september werd ingevuld met het thema ‘erotec’.

Dat schrijven ze in een brief aan de Enschedese gemeenteraad. ‘De gemeente geeft het beeld af dat zij de alomtegenwoordigheid van seksueel getinte en pornografische afbeeldingen onderdeel vindt van een goed imago voor Enschede,’ betogen ze.

Na de (verplichte) slotconferentie ter gelegenheid van de eerste modules van het Twents Onderwijs Model (TOM) komen uiteenlopende reacties.

TOM heeft zo zijn uitgesproken voor- en tegenstanders, blijkt uit opiniestukken ‘Treurige TOM Top Tien’ en – als antwoord: ‘De Fleurige TOM Top Tien’.

Victor van der Chijs volgt Anne Flierman op als voorzitter van het college van bestuur.

ATLAS, het University College van de UT, gaat van start.

Studievereniging ConcepT bouwt een kerstboom van bierkratten op het Van Heekplein, om geld in te zamelen voor 3FM Serious Request dat in 2012 in Enschede aandoet.

De ‘boom’ wordt vijftien meter hoog en bestaat uit 18.000 kratjes.

Olaf Fisscher, hoogleraar Organisatiekunde en Bedrijfsethiek, kreeg een lintje opgespeld door de burgemeester van Enschede, Peter den Oudsten.

Fisscher is benoemd tot Officier in de Orde van Oranje-Nassau.

It giet oan!

De campusvijvertocht is geïnspireerd op de Elfvijvertocht die in 1987, 1991 en 1996 werd verreden. De start was bij het Torentje van Drienerlo, de schaatsers reden rondes van een kilometer naar de vijver bij de Hengelosestraat en terug.

In aanwezigheid van Koningin Beatrix viert de UT haar 50ste Dies Natalis.

Er is onder andere een eredoctoraat voor de Mythbusters.

Er verschijnt een klaagmuur voor het raam van rector Ed Brinksma.

Als protest tegen aangekondigde plannen voor een nieuw onderwijsmodel en bezuinigingen op sport, cultuur en afstudeersteun.

Na een spannende nek-aan-nekrace in de laatste uren sluit Solar Team Twente met hun 21Connect de World Solar Challenge af op een vijfde plaats.

Dat is de beste klassering ooit voor een Twentse zonnewagen, één positie hoger dan vier jaar geleden.

Onthulling van het bronzen borstbeeld van Harry van den Kroonenberg, cadeau gedaan aan de UT door de Technologie Kring Twente en het Universiteitsfonds.

Het beeld is gemaakt door Van den Kroonenbergs dochter Mohana, die ook aan de UT studeerde. De oud-rector wordt algemeen erkend als de geestelijk vader van het begrip ‘ondernemende universiteit’.

Beveiligingsgebouw ‘Checkpoint Charlie’ wordt gesloopt.

Het verwijderen van het gebouw moet bijdragen aan de integratie van het UT-terrein en het Business and Science Park aan de overkant van de Hengelosestraat.

Egbert van Hattem, coördinator van de wetenschapswinkel (tegenwoordig Novel-T SMART), wordt verkozen tot campusdichter.

De 50e verjaardag van de UT was aanleiding voor de verkiezing.

Stay tuned

Sign up for our weekly newsletter.