Ongeveer vijf procent van de promoties is cum laude (met lof). Uit onderzoek is een paar keer gebleken dat vrouwen deze lof minder vaak krijgen. In 2018 stelde dagblad NRC het vast. Later bevestigde onderzoek van socioloog Thijs Bol het probleem. Bovendien zag hij: hoe meer mannen in de promotiecommissie, hoe groter het verschil.
Weer een jaar later was hetzelfde patroon aan een andere universiteit zichtbaar. Het verschil viel ook niet te verklaren met de kwaliteit van het proefschrift, stond in een artikel van organisatiewetenschapper Peter van den Besselaar.
Promovendi Netwerk Nederland
‘Het is goed dat er wordt nagedacht over de inhoud en beoordeling van de promotie’, reageert Martijn van der Meer, voorzitter van het Promovendi Netwerk Nederland. Want er zijn volgens hem meer problemen dan alleen genderbias.
‘Sommige promovendi moeten veel onderwijs geven, andere niet’, zegt hij. ‘Soms hebben promovendi niet eens een arbeidscontract. De een krijgt meer faciliteiten dan de ander. Zulke verschillen kunnen worden uitvergroot door een onderscheid in de beoordeling te maken.’
Je krijgt de doctorsgraad als een commissie van hoogleraren en experts ervan overtuigd is dat je in staat bent om zelfstandig wetenschappelijk onderzoek te verrichten, onderstreept Van der Meer. ‘Maar dat is iets anders dan zeggen: deze kandidaat kan het beter dan andere kandidaten. Het is maar de vraag of een commissie dat goed kan vergelijken.’
Sowieso zijn er discussies gaande over het promotietraject, zegt Van der Meer. ‘Promoveer je alleen met een geschreven tekst? Of kun je in een goed promotietraject bijvoorbeeld ook wetenschapscommunicatie bedrijven en maatschappelijke impact maken?’
Politiek
Eerder stopten sommige bachelor- en masteropleidingen al met de cum laude, omdat dit predicaat onnodige mentale druk zou opleggen. Een deel van de Tweede Kamer kijkt met achterdocht naar deze trend in het hoger onderwijs.
De VVD bijvoorbeeld meent dat het nastreven van excellentie een ‘persoonlijke vrijheid’ zou moeten zijn en diende vorig jaar een motie in: prestatiegerichte onderscheidingen zoals honourstrajecten en cum laudes zouden mogelijk moeten blijven in het onderwijs, stond daarin.
Die motie kreeg een meerderheid, maar dat zou nu niet meer gebeuren. In de nieuwe Tweede Kamer hebben de tegenstemmers (D66, CDA, GroenLinks-PvdA, SP, ChristenUnie, SGP en Partij voor de Dieren) precies 76 zetels.
