Door het gebrek aan huisvesting geven steeds meer studenten hun zoektocht naar een kamer op, bleek eerder deze week uit een rapport van het kenniscentrum voor studentenhuisvesting Kences. Het tekort aan studentenkamers is momenteel 21.500 en zal nog stijgen.
Met nieuwe verkiezingen voor de deur staat het woningtekort dan ook hoog op de agenda: veel partijen hebben inmiddels hun programma’s bekendgemaakt en de aanpak van wooncrisis is voor bijna allemaal een van de speerpunten.
Peter Boelhouwer, hoogleraar Housing Systems aan de TU Delft, stelt dat het huizentekort voor een groot deel te wijten is aan de overheid: ‘Die heeft er een behoorlijke rommel van gemaakt.’
Hoe dan?
‘De overheid heeft te veel dwingende regels gecreëerd. Je mag momenteel niet zomaar iemand bij je laten intrekken, bijvoorbeeld door een kamer in je huis te verhuren of een woning te splitsen. Zo was er een student in Nijmegen die een huis had geërfd. Ze wilde dit pand graag delen met twee vriendinnen, maar dat mocht niet, omdat er dan sprake was van drie afzonderlijke huishoudens en dat stond de gemeente niet toe.’
‘Ook het feit dat studenten op kamers geen recht hebben op huurtoeslag, terwijl dit bij een studio wel kan, beschouw ik als een beleidsfout van de overheid. Daardoor worden er nu vooral veel studio’s gebouwd, terwijl die duurder zijn en minder studenten huisvesten. Er zijn twee opties: óf de huurtoeslag voor studio’s wordt afgeschaft, maar dan breng je de studenten in de problemen. Óf de huurtoeslag wordt uitgebreid naar studenten die in kamers wonen. Dat kost geld, maar dat is denk ik wel de juiste weg.’
Als er zo’n groot tekort is, waar wonen al die studenten dan?
‘We zien een lichte stijging in dakloosheid, maar dat zijn vrijwel nooit studenten. Die blijven langer bij hun ouders wonen of gaan ‘couchsurfen’ bij een vriend of vriendin. En we zien veel illegale verhuur, ook onder studenten.’
Kunnen we niet gewoon meer woningen bouwen?
‘Ook hier heeft de overheid veel beperkingen gecreëerd. Door het huidige systeem van bezwaar- en beroepsprocedures worden bouwprojecten soms jaren vertraagd. Dit kost niet alleen veel tijd, maar ook veel geld.’
‘Ook moeten veel nieuwbouwwoningen ‘betaalbaar’ zijn. Hierdoor zijn veel buitenlandse investeerders weggelopen, maar ook Nederlandse investeerders zijn in aantallen gehalveerd. Nieuwbouw hoeft echter niet meteen voor iedereen toegankelijk te zijn. Door het bouwen van duurdere woningen kunnen mensen met meer geld gemakkelijker doorstromen, waardoor ook onder in de keten woningen vrijkomen.’
Kan de overheid zelf geen woningen bouwen, net als wegen en ziekenhuizen?
‘Er zijn vanuit de Europese Unie bepaalde spelregels voor staatssteun en overheidsbemoeienis. De overheid mag geld steken in ‘diensten van algemeen economisch belang’, maar daar moeten wel heel goede redenen voor zijn en die moeten zijn goedgekeurd door de EU. Er wordt dan gekeken of de markt het probleem écht niet kan oplossen. Maar de overheid heeft op het moment zoveel dwingende regels opgelegd dat de markt helemaal niet kan functioneren.’
‘Ondertussen verkopen steeds meer particuliere eigenaren hun panden omdat verhuur door alle regels en belastingen niet meer aantrekkelijk is. De overheid zou deze woningen zelf kunnen kopen en verhuren, maar dat kost een paar miljard euro op de begroting die je dan niet aan andere dingen kunt uitgeven. Dat is een politieke keuze die je zou kunnen maken.’
Hoe kunnen we het woningtekort anders oplossen?
‘Het bouwen van nieuwe huizen kost jaren, dus het tekort kan je niet zomaar terugdraaien. De problemen rondom bestaande woningvoorraad zijn makkelijker op te lossen. We moeten daar de beperkingen weghalen, zodat je makkelijker woningen kan splitsen en kamers kan verhuren.’
‘Ook meer tijdelijke bouw toelaten kan een oplossing bieden. Dit soort woningen zijn makkelijk en snel te plaatsen. Maar ze leiden vaak tot veel protest van lokale bewoners, die bang zijn voor overlast, vooral van jongeren of arbeidsmigranten. Burgers werken zelf dus vaak tegen: ze willen liever niets inleveren.’
‘Universiteiten nemen ook niet genoeg verantwoordelijkheid in het woningtekort. Zij werven veel buitenlandse studenten, zonder dat die een kamer hebben. Universiteiten zouden ook kunnen investeren in studentenkamers. Ze staan door de bezuinigingen nu flink onder druk, dus het is ingewikkeld, maar het bouwen van kamers hoeft niet verliesgevend te zijn.’
‘We moeten wellicht ook keuzes gaan maken met betrekking tot migratie. De studentpopulatie is erg gegroeid door buitenlandse instroom. Het is lastig die te beperken, maar misschien moeten we wel: we hebben de voorzieningen gewoon niet.’
Wat verwacht u van de verkiezingen?
‘Ik ben voorzichtig optimistisch. Veel partijen hebben het woningtekort tot speerpunt gemaakt. Ze hebben er ook wel extra geld voor over. Maar of dat geld er echt komt is natuurlijk afwachten.’
