Onder andere de universiteiten van Utrecht, Tilburg en Amsterdam sneden recentelijk banden door met Israëlische instellingen. De UT heeft vooralsnog geen samenwerkingen stopgezet, laat woordvoerder Laurens van der Velde weten. ‘Maar we werken wel aan een aanscherping van onze werkwijze voor moreel-ethische afweging bij (internationale) samenwerkingen, om zorgen over bijvoorbeeld mensenrechtenschending nog nadrukkelijker te kunnen meewegen in wat we wel en niet doen.’
Hoe die werkwijze eruit moet komen te zien, dat is op dit moment nog onduidelijk. Eerder dit jaar pleitte de universiteitsraad nog voor een UT-brede adviescommissie voor institutionele samenwerkingen, vooral met het oog op het genocidale geweld van Israël. Zo’n UT-brede commissie zou bestaande en nieuwe samenwerkingen met instellingen in Israël en Palestina moeten evalueren. Het college van bestuur liet weten in gesprek te gaan met de decanen over het instellen van zo’n commissie – of een andere vorm.
‘Stelling nemen’
Of er een adviescommissie of aangescherpte richtlijn gaat komen? Actiegroepering Enschede Students for Palestine kijkt sceptisch naar de ontwikkelingen. ‘Over de nieuwe werkwijze zijn wij erg terughoudend, het is compleet ondemocratisch bepaald en het is onduidelijk hoe deze nieuwe richtlijnen zijn ingericht en of dit in de praktijk daadwerkelijk een verschil zal maken’, laat de actiegroep weten. ‘Waarom wordt er verscholen achter vage, onduidelijke en ondemocratische processen? Het lijkt ons niet heel moeilijk om duidelijk stelling in te nemen dat er geen samenwerkingen met universiteiten, instituten en bedrijven moeten zijn die schuldig zijn aan oorlogsmisdaden en mensenrechtenschendingen.’
Samenwerkingen
Voor zover bekend heeft de UT enkele samenwerkingsprojecten lopen met Israëlische instellingen. Het gaat in al die gevallen om Europese onderzoeksprojecten onder de Horizon2020-vlag. Ook is de Israëlische universiteit Technion in Haifa een partnerinstelling van de UT. Met die universiteit is er mogelijkheid tot uitwisseling van studenten en UT-wetenschappers publiceerden niet lang geleden nog resultaten van een gezamenlijk onderzoek met Technion en de Open Universiteit van Israël.
De lijst op academiccomplicity.nl is nog wat uitvoeriger. Daarin wordt onder andere ook gewezen op samenwerkingen met bijvoorbeeld bedrijven als Thales en Airbus. Daar hamert actiegroep Enschede Students for Palestine ook op. ‘Richtlijnen moeten niet enkel gaan over samenwerkingen met universiteiten maar juist ook over bedrijven zoals Thales, Fokker, Shell en Rafael – bedrijven die over de hele wereld betrokken zijn bij oorlogsmisdaden en mensenrechtenschendingen. Zulke bedrijven horen geen plaats te hebben op onze campus en wij verwachten dus dat deze ethische richtlijnen ook kritisch naar dit soort bedrijven zullen kijken.’
Follow the Money: twee ‘dual use’-projecten UT en Israël
Donderdag verscheen ook een artikel van onderzoeksjournalistiek platform Follow The Money, over de samenwerking van Nederlandse universiteiten met Israël. Follow the Money telde 28 projecten die zowel een civiele als militaire toepassing kunnen hebben (zogeheten dual use-technologie). De UT is in twee van zulke onderzoeksprogramma’s betrokken vanuit Europees subsidieprogramma Horizon Europe: 14ACMOS en 10ACE, allebei projecten gericht op chiptechnologie met meer dan twintig samenwerkende partners. In hun reacties op het Follow the Money-artikel benadrukken de universiteiten dat het onderscheid tussen civiel en militair onderzoek ingewikkeld is. Bij chiptechnologie is volgens de UT-woordvoerder al snel per definitie sprake van dual use-technologie.
Focus op de stad
Waar actievoerders op andere universiteiten – zoals in Utrecht en Nijmegen – recentelijk tentenkampen opzetten en gebouwen bezetten, is het op de UT-campus relatief rustig de laatste maanden. Gesprekken tussen actievoerders en het college van bestuur strandden afgelopen najaar. ‘Gezien de situatie in Enschede en onze capaciteit als actiegroep, hebben we besloten om ons te focussen op het onderhouden van contact met mensen in de stad en omliggende steden en daar educatieve activiteiten, geldinzamelingsacties en protesten te organiseren’, aldus de actiegroep.
Enschede Students for Palestine organiseerde afgelopen najaar nog lezingen op de campus, maar heeft die ook verplaatst naar de stad. De groepering mocht naar eigen zeggen geen lezingen houden in de Bastille, omdat die ‘te politiek’ zouden zijn. Met het uitwijken naar de Spiegel waren hoge kosten gemoeid, die de studenten zelf moesten ophoesten. ‘Gezien de hoge kosten die worden gevraagd door de universiteit voor deze lectures, besloten wij om onze educatieve activiteiten na de laatste kerstvakantie in de stad voort te zetten.’
