'Wat elektrotechniek is, kun je niet zomaar uitleggen. Daarvoor is het vakgebied te breed.' Zo begint de voorlichtingsfolder van april 1994 van de faculteit EL. Geen presentatie die luid en duidelijk roept: hier ben ik!
Elektrotechniek heeft te maken met een drastische terugloop van studenten. Dat is jammer want de werkgelegenheid onder EL-afgestudeerden is juist zeer goed te noemen. De industrie schreeuwt om elektrotechnici maar na de piek van zeven jaar geleden, toen 218 aanmeldingen binnenkwamen, zakte het aantal eerstejaars gestaag tot rond de honderd afgelopen jaar.
Professor Van Amerongen wil terug naar de honderdvijftig: 'Met ieder jaar tweehonderdvijftig studenten wordt het wel erg vol. Maar we mogen niet te klein worden omdat dan de kwaliteit van het onderwijs in het gedrang komt. Het is niet zo dat we het vergeleken met andere EL-faculteiten slecht doen. Toch acht ik, mede gezien de sterke markt, een jaarlijks aantal van honderdvijftig nieuwe eerstejaars voor Twente gezond.'
Lol
EL deelt in de malaise met de faculteiten CT, INF en TW waar een vergelijkbare terugloop te zien is. Bij WB en TN stabiliseerde de instroom van eerstejaars, terwijl nieuwe studierichtingen als CT&M en BIT direct populair waren.
Om de belangstelling te bevorderen hanteert Van Amerongen de filosofie dat jongeren achtereenvolgens meer belangstelling moeten krijgen voor: 1. Techniek, 2. Elektrotechniek en 3. Elektrotechniek in Twente. Van Amerongen: 'In Nederland is techniek een algemeen probleem. Het staat bekend als moeilijk en het beeld is dat je beter direct voor het management kunt kiezen. Er moet een gevoel ontstaan dat techniek leuk is en dat je er lol aan kunt beleven.'
Van Amerongen omarmt de initiatieven van Technika 10 en Technika 12. Jonge mensen moeten volgens hem geïnteresseerd worden op de momenten dat ze daar ontvankelijk voor zijn. Daarom zijn er veel voorlichtingsaktiviteiten. Met de EL-faculteiten van Delft en Eindhoven is in samenwerking met Philips, het PROMES (Promotie van de Elektrotechniek Studie)-initiatief opgezet. Een tweetal 'lesbrieven' werd ontwikkeld die op scholen gebruikt kunnen worden.
Er gebeurt meer: een vijftal EL-studenten is intussen geselecteerd om op middelbare scholen te vertellen over hun studie-ervaringen en zo hun enthousiasme over te brengen; er zijn bezoeken aan middelbare scholen op initiatief van de faculteit, er is een voorlichtingspracticum voor scholieren, er zijn infotheken en 'meisjes studeren techniek'-dagen. Ten slotte is de nieuwe video af en heeft Voorlichting & Externe Betrekkingen in overleg met Technika 10 een begin gemaakt met projecten, speciaal afgestemd op meisjes. Er zijn ideeën voor een promobus en de faculteit heeft contact gezocht met de Stichting Leerplan Ontwikkeling om elektrotechniek in het middelbare onderwijs beter uit de verf te laten komen.
Imago
Als belangrijkste handicap ontmoet Van Amerongen het ontbreken van een EL-imago. EL bestaat niet als apart vak op de middelbare school. Dat heeft de faculteit overigens gemeen met WB en CT. Maar het viel Van Amerongen op dat een hoofdstuk over elektronica in het schoolboek van zijn kinderen 'de dubbel foute titel heeft van: fysische informatica'. Van Amerongen: 'Dat is nou het probleem met EL. De integratie met andere produkten is zo groot geworden dat er weinig herkenbaars voor EL overblijft. Computers zitten vol met elektronica maar iedereen maakt alleen de associatie met informatica.' Van Amerongen vindt dat het EL-vak sterk veranderd is: 'Vroeger had je de radio. Dat was typisch werk voor een elektrotechnicus. Maar samen met de TV, de telefoon en de hardware van de computer zijn ze vanzelfsprekend geworden. Nu heb je veel samengestelde en geïntegreerde produkten. Er zit veel EL-werk aan, maar het is verborgen.'
Stoeien
Ontwerpen is één van de aandachtspunten bij EL. Het nieuwe vijfjarige curriculum en het blokonderwijs geven de studenten de mogelijkheid om meer te 'stoeien' met de materie, zonder theoretisch alles voorgekauwd te krijgen. De confrontatie met concrete problemen maakt de studie leuker. De langere studietijd, het projectonderwijs en de ruimte voor experiment en ontwerp, kunnen de studenten meer vertrouwen geven om de studie op te pakken en gestroomlijnd af te ronden.
Ook studenten van EL werken mee aan de voorlichting. In het kader van een '500 uurs-opdracht' maakten vier studenten een 'exploded view' van een CD-speler: een typisch mechatronisch produkt. Op een groot bord is te zien hoe een CD-speler werkt: bijvoorbeeld hoe het laser-kanon flexibel gekoppeld meebeweegt wanneer het CD-schijfje onregelmatig draait. De hele CD-speler is op het bord uiteengerafeld tot in alle werkende eenheden. Het doet dienst als demonstratiemateriaal bij voorlichtingsbijeenkomsten om te laten zien: dit is nou EL.
Mier
Een tweede voorlichtingstrekker is de 'elektronische mier'. De vijftien centimeter grote mier moet een parcours van hindernissen zo snel mogelijk afleggen. De poten worden bewogen door zes motoren. Ze moeten goed geplaatst worden en het besturingssysteem in de computer moet de motoren van de juiste signalen voorzien. 'Na een ochtendje proberen komen de meeste scholieren er aardig uit', volgens Van Amerongen.
Van Amerongen: 'EL bestaat echt nog wel. Je kunt zeggen dat het zich bezig houdt met de technische aspecten van allerlei vormen van informatie-verwerking. Het gaat over compact discs, besturingssystemen, kopieermachines, produkten in de procesindustrie, maar ook mechatronica en avionica. De computergestuurde rijstkoker die ik thuis heb is een goed voorbeeld, maar dat Japanse produkt zal de Nederlanders niet zo aanspreken.'
Het 'brede' imago van EL zal echter zeker blijven want 'de elektrotechnicus is breed inzetbaar. De kans dat je als afgestudeerde lang werkloos bent, is uiterst klein. De meesten kunnen kiezen', zegt Van Amerongen.
Egbert van Hattem
Prof.dr.ir. J.van Amerongen
