Vraag technici om in tien minuten de hoofdlijnen uit een tekst te halen en ze zullen u vermoeien met louter details. Leg hen vervolgens uit dat de belangrijkste informatie vaak in de eerste zin van iedere alinea staat en ze blijken even hoge resultaten te boeken als letteren-studenten. Ergo: met een klein steuntje in de rug kunnen ook technici uit gepresenteerde tekst snel de hoofd-van de bijzaken scheiden.
Een en ander blijkt uit onderzoek van de vakgroep Communicatie en Kennisoverdracht van de faculteit Wijsbegeerte en Technische Maatschappijwetenschappen. Aan het onderzoek werkten 129 tweedejaars studenten Elektrotechniek, Werktuigbouwkunde en Luchtvaart- en Ruimtevaarttechniek van de TU Delft mee. De alfa's werden gerepresenteerd door 126 tweede- en derdejaars studenten Algemene Letteren en Nederlands van de Universiteit Utrecht. Een zakelijke tekst van 14 pagina's moest onder verschillende condities gelezen worden: leestijd 10 of 30 minuten, met of zonder afgeplakte tekst.
De laatste methode dwingt af om te 'skimmen', zoals dat in het vakjargon van de leesadviesliteratuur wordt genoemd. Het lezen van de eerste zin van iedere alinea blijkt voor lezers die weinig van tekstopbouw weten een efficiënte methode om in korte tijd de hoofdlijnen van een tekst te verwerken. Op basis van het experiment onder de elektrotechnici lijkt de conclusie gerechtvaardigd dat lezen met een eenvoudig skim-advies al snel leidt tot een vergroting van de kennis van de hoofdlijnen.
Echter, de Utrechtse studenten blijken ook zonder deze instructie de hoofdlijnen uit een tekst te halen. Klaarblijkelijk beschikken 'letterenstudenten reeds over de kennis die in het skim-advies verwerkt zit'. De studenten elektrotechniek daarentegen 'scoren op hoofdlijnen en detailkennis even hoog'. Zij halen onder tijdsdruk de hoofdlijnen niet uit de tekst. Zij missen de 'tekstopbouwkennis' die de Utrechtse collega's wel hebben.
Met betrekkelijk weinig moeite blijken technici evenwel even goede snellezers te zijn als 'normale' mensen; sterker nog, als letterenstudenten. Het verborgen talent kan ondermeer ontwikkeld worden bij de Nederlandse Vereniging voor Management (NIVE) die snellees-cursussen geeft. Een kort vakje (bijvoorbeeld 'skimmen voor technici') van een 1/2 SP, is misschien ook een idee. Het vervullen van een bestuursfunctie leidt eveneens tot meer leeservaring. Maar de beste suggestie staat misschien in de laatste regel: lees eens een krant!
Egbert van Hattem
