'Wij staan op de schouders van reuzen', zei Newton over de klassieke filosofen als Aristoteles, Plato en Archimedes. 'Nu staan we op de schouders van mensen als Jan Tinbergen,' zegt prof. dr. L. Bovenberg, hoogleraar Openbare Financiën, in de interviewbundel De bron en de stroom; 25 hoogleraren over hun grote wetenschappelijke voorbeeld. Spelen de grondleggers van gamma-studies in het hedendaagse wetenschapsbedrijf nog wel een rol van betekenis? Auteur Michel Knapen (35) vraagt het zich terecht af in het voorwoord van zijn boek.
Als wetenschapsredacteur van het Tilburgse universiteitsblad Univers verbaasde hij zich er over dat in recente proefschriften nog maar zelden een klassieke denker is terug te vinden. 'De citatie-hitparades halen zij allang niet meer', stelt hij. 'De epigonen gaan met de eer strijken die de grondleggers van de wetenschap toekomt.'
Voor 25 jonge hoogleraren (gemiddeld 46 jaar) van de Tilburgse universiteit geldt de inspiratiekracht van meer of minder beroemde voorgangers echter nog onverkort, zo blijkt uit de gebundelde interviews van Knapen. Sommigen worden gedreven door denkers met superstatus, zoals Kant, Hegel, Nietzsche, Weber of Popper. Anderen laten zich inspireren door onbekende grootheden als Sierksma, Nuttin en Koopmans. Maar voor allen geldt dat zij ooit eens gegrepen werden door werk dat nu nog amper in zijn volle omvang wordt gelezen.
Helaas komen enkele interviews in Knapens boek niet veel verder dan een uiteenzetting als betrof het een klein college, compleet met voetnoten en verwijzingen. Degelijk, maar niet erg aansprekend voor lezers die antwoord willen op de vraag wat er nu zo lollig aan is om je met een stapel boeken terug te trekken in een stoffige studeerkamer. Andere, meer persoonlijke gesprekken brengen gelukkig uitkomst. Het verhaal van voormalig minister van justitie prof.dr. E. Hirsch Ballin bijvoorbeeld, waarin hij spreekt over zijn joods-katholieke achtergrond. En de rol die filosoof Thomas van Aquino speelde bij de keuze voor een ronde werktafel in zijn kamer op het ministerie.
Knapen heeft er bewust voor gekozen de hoogleraren hun eigen verhaal te laten vertellen, zonder ze al te veel te vermoeien met kritische vragen. Juist bij de persoonlijke verhalen is dat goed uitgepakt. Het laat de lezers iets zien van de fascinatie die wetenschappers kunnen opbrengen voor denkers uit andere tijden. Dat is ook wat Knapen met zijn bundel wil bereiken. 'Je kunt er als student veel van leren', zegt hij. 'Tijdens mijn eigen studie sociale economie heb ik die passie voor wetenschap niet ervaren. Nu denk ik: had het maar net zo gedaan als degenen die ik heb geïnterviewd.'
Michel Knapen: `De bron en de stroom, 25 hoogleraren over hun grote wetenschappelijke voorbeeld'. Tilburg University Press, f 32,50.
