De International Izatt-Christensen Award in Macrocyclic Chemistry is voor 1995 toegekend aan prof.dr.ir. D.N. (David) Reinhoudt (52), hoogleraar in de vakgroep Organische Chemie, faculteit Chemische Technologie van de Universiteit Twente. Reinhoudt krijgt de prijs voor zijn werk op het gebied van de supramoleculaire chemie. Hij zal de prijs in ontvangst nemen op het twintigste International Symposium on Macrocyclic Chemistry, dat van 2 tot en met 7 juli in Jeruzalem wordt gehouden.
Professor Reinhoudt is sinds 1975 als hoogleraar in de Organische Chemie verbonden aan de UT. Daarvoor was hij werkzaam bij Shell, waar hij onderzoek deed naar de toepassing van macrocyclische verbindingen bij de oliewinning. Op de UT heeft Reinhoudt het onderzoek op het gebied van de macrocyclische chemie opgezet en met zijn onderzoeksgroep internationaal aanzien verworven. Onder Reinhoudt vonden ruim 30 promoties op dit gebied plaats. De CT-hoogleraar onderhoudt contacten met vooraanstaande chemici als Cram en Lehn, die in 1987 de Nobelprijs voor chemie ontvingen voor hun werk op het gebied van de macrocyclische chemie. In 1991 ontving prof. Lehn, op initiatief van Reinhoudt, een eredoctoraat bij de viering van het zesde lustrum van de UT.
Het vakgebied waarin Reinhoudt werkt, tegenwoordig aangeduid met de term supramolecuaire chemie, is gebaseerd op het verschijnsel van de zogeheten associatieve binding tussen twee deeltjes. Deze zwakke binding is makkelijk te vormen en te verbreken. Dat geeft aanleiding tot een breed scala van mogelijke toepassingen, die te vangen is onder de term moleculaire herkenning: een deeltje (het receptormolecuul) herkent een ander deeltje, doordat de twee deeltjes via een associatieve binding een complex met elkaar vormen. Moleculaire herkenning is de basis van allerlei biochemische processen (enzymreacties, DNA-replicatie). Het kan gebruikt worden voor detectie (herkenning van een stof) en voor filtratie (het al of niet doorlaten van stoffen).
Toepassingen waaraan de groep van Reinhoudt onder meer werkt zijn chemische sensoren en vloeistofmembranen. Een chemische sensor, gebaseerd op een bepaald type transistor, wordt met behulp van een laag receptor-moleculen op het transistoroppervlak gevoelig gemaakt voor één bepaalde stof. Daarmee kunnen bijvoorbeeld concentraties van zware metaalionen in vervuild oppervlaktewater gemeten worden. Een vloeistofmembraan kan worden voorzien van een type receptormolecuul dat specifiek één bepaalde stof herkent en kan transporteren door het membraan. Toepassingen liggen op het gebied van de scheiding van zware metalen en radioactieve isotopen. Verder ontwikkelt Reinhoudts groep onder meer macrocyclische verbindingen met niet-lineaire optische eigenschappen. Dit voor toepassing in optische schakelingen die veel sneller zijn dan elektrische schakelingen.
De Izatt-Christensen Award is vernoemd naar de professoren Izatt en (wijlen) Christensen, beiden pioniers op het gebied van de macrocyclische chemie, verbonden aan de Brigham Young University in de staat Utah, USA. Izatt en Christensen namen het initiatief tot de International Symposia on Macrocyclic Chemistry, waarvan het eerste in 1977 plaatsvond. Zowel met Izatt als Christensen heeft prof. Reinhoudt contact gehad. Prof. Izatt bezocht nog in 1993 de groep van Reinhoudt, die toen het achttiende International Symposium on Macrocyclic Chemistry organiseerde. Het is de vijfde keer dat de Izatt-Christensen Award, waaraan een bedrag van 2000 dollar is verbonden, wordt toegekend door een internationale jury van vakspecialisten, gesponsord door een Amerikaans bedrijf uit de omgeving van de Brigham Young University. Prof. Reinhoudt zal bij de uitreiking in Jeruzalem een voordracht houden waarin hij onder meer aandacht zal besteden aan bouwstenen in de supramoleculaire chemie, zoals bijvoorbeeld moleculaire schakelaars voor digitale opslagvan beeld, geluid en tekst.
Prof.D. Reinhoudt
