'Wat ik ga studeren, of niet, dat maak ik zelf wel uit'

'Kamergarantie? In Enschede? Dom. Heel dom! Als daar een kameroverschot is zal het wel geen toffe stad zijn. Kamergarantie. Tssss. Volgens mij zegt dat al genoeg...' Johan van der Heide leunt relaxed tegen het aquarium in de hal van scholengemeenschap Liudger te Drachten, Friesland. 'Groningen is veel gezelliger. Het Amsterdam van het noorden, zeg maar. Dat ik daar niet meteen een kamer krijg is geen probleem. Blijf ik gewoon een poosje thuis wonen. De busverbinding tussen Groningen en Drachten is goed genoeg.'

Natuurlijk kiezen zes vwo'ers in de eerste plaats voor een opleiding die ze leuk vinden. Maar meteen daarna gaan ook al die andere dingen meespelen. Of de stad wel gezellig is bijvoorbeeld. Johan uit Drachten: 'In Enschede lopen veel te veel mannen rond. Als ik naar de kroeg ga moet er wel wat te versieren zijn.'

Of je na je afstuderen een baan kunt krijgen. Peter Holkers, uit Hengelo: 'Daar houd je wel rekening mee. Van werkeloos zijn word je ook niet gelukkig.' Of het allemaal een beetje makkelijk te regelen is. Wieberen, uit Drachten: 'Die Frieslandpropedeuse is best goed. Kun je relaxed bij je ouders blijven wonen.' Maar het belangrijkste criterium: Is het leven daaro wel leuk? De dames en heren in de soos onder in de kelder van Liudger: 'Wat hebben ze nou in Enschede? Ja, Lente In Twente en een zielige voetbalclub. Je gaat toch niet naar een stad die niet leuk is. Waar niemand anders uit je klas naar toe gaat.'

Jongeren zijn 'hyper allergisch' voor onechte reclame of voorlichting. De vwo'ers in de decanenkamer van Scholengemeenschap Twickel oordelen bikkelhard over de 'Vier sterren lunches' die ze stee vast tijdens open dagen voorgeschoteld krijgen. De 'mooi, mooi, mooi verhalen' die voorlichters en 'voorgeprogrammeerde' studenten dan vertellen. En de 'lessen met leuke technische nepsnufjes' waar ze langs mogen lopen. Ires Spijkers: 'Het bestaat niet dat alles alleen maar geweldig is. Je mag ook best de negatieve dingen laten zien.' Riehard ter Elst: 'Je moet zien dat je een student te spreken krijgt. Die vertelt een veel minder eenzijdig verhaal.'

Jongeren hebben zich ontwikkeld tot reclamedeskundigen, stellen de onderzoekers van het Inter/View vast in het boekje Jongeren'97. Ze beoordelen niet alleen de inhoud van de campagne, maar ook het proces: hoe goed maakt dat bedrijf of die universiteit eigenlijk reclame? Hoe echt is het allemaal? Een schrijnend voorbeeld van slechte reclame zijn de Spice Girls-campagnes van Pepsi: gemakzuchtig, fantasieloos en wat hebben de Spice Girls met het drinken van cola te maken?

De zes vwo'ers van Twickel vinden dat de brochures van de UT er nog wel mee door kunnen. Vooral de verhalen van studenten worden gewaardeerd. Elske Quak: 'Zeker als je de boekjes vergelijkt met die van Leiden. Daar staat zo verschrikkelijk veel tekst in. Ik heb het geprobeerd maar ik kom er nietdoorheen hoor.'

Het modieuze meisje op de voorpagina van CAMPUS, het voorlichtingsmagazine voor vwo'ers en HBO-studenten van de UT, roept vooral in Friesland afkeuring op. 'Iedereen ziet toch zo dat zulke hippe grieten niet op zo'n technische campus wonen. En moet je de lead op de laatste bladzijde lezen: 'De woonkamer van Matenweg 20 is keurig opgeruimd. De enige smet is de nog niet afgeruimde eettafel, maar Jan Veneman werpt zich vlot op om af te wassen.' Welk studentenhuis is nu keurig opgeruimd? En wie springt er nou vlot op om te gaan afwassen? Volkomen onrealistisch.' Het verhaal over kunsthartkleppen - met een prominente bloederige foto - doet het wel weer goed. Stoer beroep, vinden de scholieren. 'Zinvol werk daar bij het Biomedisch Technologisch Instituut.'

Beïnvloeden ouders de studiekeuze nog? Hoongelach. 'Onder het eten vertel ik over mijn laatste ideeën. Daar mogen ze best over meepraten. Maar ik beslis uiteindelijk zelf', zegt Fefke Bruinenberg (Twickel) schouderophalend. 'Ze betalen mijn studie toch ook gedeeltelijk. Dus je moet ze wel een beetje op de hoogte houden. Maar verder niet hoor', vult Frank Bossenwinkel aan. De algemene conclusie: bij ouders kun je prima wonen, eten, tv kijken en je kunt er ook goed om advies vragen. Maar ondertussen zijn ze toch wel behoorlijk anders. 'Wat ik wel doe en wat niet, wat ik ga studeren of wat niet, dat maak ik zelf wel uit!'