Hélène van den Bemt, r.k.pastor bij het SPE-studentenplein: 'Het is pijnlijk om schuld te moeten bekennen over je eigen mensen. Want veel christenen hebben in de oorlog een actieve, foute rol gespeeld.'
Is de katholieke kerk inderdaad te laat?
'Paus Pius XII had tijdens de oorlog de jodenvervolging al moeten verwerpen. Hij wist ervan maar was volgens sommige lezingen bang voor represailles, zoals in 1942 na een verklaring van Nederlandse bisschoppen. Achteraf was een duidelijk signaal, dat grote invloed had kunnen hebben, beter geweest.'
Over fouten van de paus wordt niet gerept.
'Het hele verhaal moet je niet zo vastpinnen op de paus. Eigenlijk zou je heel menselijk als katholieke kerk moeten zeggen: deze keuze hebben we gemaakt, dat is niet goed geweest en we zijn schromelijk tekort geschoten. 'De verklaring die er nu ligt is het maximaal haalbare voor de katholieke kerk als instituut maar voor de slachtoffers is de verklaring te vaag. Op lager niveau hebben onder meer Nederlandse bisschoppen wel spijt betuigd. Deze uitspraken hebben binnen de katholieke kerk een vrij grote status.
'Op het hoogste niveau blijkt het moeilijk het verleden te nuanceren. Daarom zijn de officiële reacties van de kerk soms niet actueel en staan ze ver af van de gelovigen.'
Mist u iets specifieks in deze verklaring?
'Tot diep in deze eeuw was de leer wijdverbreid dat het volk van Israël Jezus niet als Messias aanvaardde. De christelijke kerk nam de plaats als uitverkoren volk over. Dit diepgewortelde besef heeft bijgedragen aan de holocaust.
'In 1965 verwierp de katholieke kerk deze gedachte van collectieve schuld en in 1993 erkende de kerk de staat Israël. Dit waren belangrijke stappen. Deze verklaring is een kleine stap. Een expliciete spijtbetuiging had een belangrijke toenadering kunnen betekenen, maar deze kans heeft de katholieke kerk helaas niet aangegrepen.'
Hoe beleeft u zelf deze wat wonderlijke gang van zaken?
'Voor mijzelf - en daarmee schaar ik mij achter de Nederlandse bisschoppen - is het een uitgemaakte zaak dat de christenen en de katholieke kerk in de oorlog tekort zijn geschoten. De officiële verklaring gaat naar mijn smaak niet ver genoeg en werkt daarom vervreemdend. Het is als mosterd na de maaltijd.'
