Vanuit Enschede fiets ik de campus op door het Pinetum. Een van mijn meest favoriete plekken: een glooiend landschap met een verzameling coniferen uit alle continenten en een slingerend fietspad dat van de drukke Hengelosestraat naar het autoluwe terrein van de uni voert. Een krachtige lentezon maakt het gras felgroen. En opeens denk ik aan Po, Laa-laa, Dipsy en Tinky Winky. De Teletubbies. Vier poppen in een groen terrein dat een grote gelijkenis vertoont met het Pinetum. Vanaf 1998 zond de Nederlandse televisie deze BBC-serie uit, net in de periode dat ik jonge kinderen had. Als ik moe was van hapjes voeren, boekjes voorlezen of schommelen in de speeltuin zette ik mijn dochters voor het scherm en vleide mijzelf op de bank. Niets heerlijker dan naar een tamelijk suf programma kijken waarin de vier Teletubbies een beetje rondhobbelden. Ze produceerden onverstaanbare, kalmerende geluidjes. Zo nu en dan was er een filmpje te zien op een scherm op hun buik, konijnen knabbelden aan een grasspriet, de zon was een lachend babygezicht, kortom de wereld was zen. Het programma was gericht op peuters en kleuters, tot een jaar of drie. Maar uitgeputte ouders kunnen dat niveau moeiteloos aan.
Al snel na het verschijnen van de serie kwam er kritiek uit rechts-christelijke hoek. Een Amerikaanse televisiedominee plaatste Tinky Winky in verdacht daglicht. De pop zou homofiel zijn. Met zijn paarse kleur en zijn rode handtasje zou hij jonge kinderen op het slechte pad van de mannenliefde brengen. Die ideeën werden overgenomen door anderen, zoals Nederlandse en Poolse complotdenkers. De poppen leken dan wel onschuldig, maar zetten aan tot immoraliteit. Zulke theorieën over vermeende samenzweringen zijn van alle tijden. Enkele voorbeelden: Rome, begin van onze jaartelling, de stad gaat in vlammen op. De christenen werden beschuldigd van de brand. Onbewezen, maar een hardnekkige opinie. Of neem het Middeleeuwse idee dat bepaalde vrouwen heks waren, kindervlees aten en zich transporteerden op een vliegende bezemsteel. Pas tot as vergaan op de brandstapel, bleek hun onschuld. In onze tijd: corona als uitvinding van een geheime elite die via de pandemie de macht wil grijpen.
Terug naar Tinky Winky. Voor mij waren de poppen genderneutrale wezens. Geen man, geen vrouw, geen wat-dan-ook. Er waren ook geen genitaliën, borsten of tepels te zien. Een onschuldig poppenspel in een altijd zonnige wereld. Door de complotdenkers is die onbevangenheid verdwenen. Tinky Winky is niet meer een persoonlijkheid met bepaalde karakteristieken, maar wordt nu gerubriceerd op basis van seksuele geaardheid. In een hokje gezet. Dat vind ik problematisch aan het huidige genderdebat. Ben je lhbtiq+ of nog iets anders? Voor mij gaat het er om dat je een medemens bent. Je seksuele geaardheid is daar een belangrijk aspect van, ja zelfs deel van je identiteit, maar je bent toch meer dan dat? Ik wil graag weten wat je enthousiasmeert of irriteert, wat je mooi of lelijk vindt, wat je ideeën zijn over het leven, over de wetenschap, wat je geschiedenis is en hoe je je toekomst ziet, wie je liefhebt en wie je koud laat. Kortom, wie ben jij?
