Universiteiten bieden bescherming aan eigenzinnige wetenschappers en studenten, aldus staatssecretaris Dekker (OCW) bij de opening van het academisch jaar aan de Universiteit Leiden. Maar soms veranderen de universiteitsgebouwen volgens hem in een vesting. 'Met ramen zo hoog, dat ze nog net genoeg licht binnenlaten, maar het zicht op de buitenwereld ontnemen', aldus Dekker. 'Waardoor de wetenschap het gevoel met de realiteit soms dreigt te verliezen.'
Want de artikelen waar Nederland zo goed mee scoort in de internationale ranglijsten zijn vaak geschreven in een taal die onbegrijpelijk is voor 'mensen van buiten', stelt hij. 'Ja, soms zelfs voor collega’s aan het andere eind van de gang.'
Daar komt nog eens bij dat die artikelen voor de buitenwacht vaak niet eens vrij toegankelijk zijn. 'Ik stond toch raar te kijken toen ik laatst een artikel van mijzelf opzocht en op een betaalmuur stuitte', zegt Dekker, die als onderzoeker heeft gewerkt. 'Kennis die met publiek geld tot stand is gekomen, is voor datzelfde publiek gewoonweg niet beschikbaar. Het holt het draagvlak voor de wetenschap uit.'
Maatschappelijke meerwaarde
Er moet daarom meer aandacht komen voor de ‘maatschappelijke meerwaarde’ van wetenschap, vindt Dekker. Hij noemt als lichtend voorbeeld aids-onderzoeker Joep Lange, die om het leven kwam toen vlucht MH17 boven Oekraïne uit de lucht werd geschoten. Samen met enkele anderen stond Lange aan het bed van stervende jongemannen. 'In de loopgraven van het gevecht tegen een vreselijke ziekte, lieten deze wetenschappers hun compassie, hun lef, en hun fascinatie niet los. Bleven ze onverminderd zoeken naar een medicijn, een vaccin, een remedie.'
Zo geëngageerd zouden meer wetenschappers moeten zijn, meent Dekker. Hij verwijst in zijn toespraak ook naar de Verlichting, de eeuw van de rede: 'Wat moet dat een gave tijd zijn geweest.' Wat hem er vooral in aanspreekt, is dat de Verlichting zo’n grote invloed heeft gehad op de maatschappij. 'Op het terrein van grondrechten, ons staatsbestel, de scheiding tussen de publieke en private sfeer, het idee van privacy, de scheiding tussen kerk en staat, respect voor de menselijke waardigheid, tolerantie voor diversiteit, de ideeën over onderwijs en opvoeding. Het heeft onze wereld voorgoed veranderd.'
