Harink, die stage loopt bij het Center for Nanoscale Mechatronics in Daejon, bezocht onlangs de demarcatiezone. Het gedemilitariseerde gebied, dat vier kilometer breed is en van oost naar west loopt, vormt een buffer tussen de beide landen die van 1950 tot 1953 een felle oorlog uitvochten, die aan zeker twee miljoen mensen het leven kostte. Hoewel sinds 1953 een staakt-het-vuren van kracht is, hebben noord en zuid nooit een vredesverdrag gesloten. Officieel zijn ze dus nog in oorlog.
Hoe was dat, om daar te zijn?
`Heel indrukwekkend. Het is er zo stil en rustig. De sfeer is daardoor heel drukkend, gespannen zelfs. Ik kreeg er een heel scary gevoel bij. Steeds waren er Amerikaanse of ROK (Republic of Korea, red.)-soldaten in de buurt. Voor vragen, maar vooral voor onze veiligheid. In de demilitarized zone moesten we elke provocatie vermijden: niet wijzen naar Noord-Koreaanse militairen, niet met ze praten en zeker niet naar ze schreeuwen.'
Wat merk je van de spanning tussen beide landen?De Noord-Koreaanse kernproef heeft nogal wat stof doen opwaaien.
`Eigenlijk niets. Volgens mij is niemand hier er echt mee bezig. Ik kan natuurlijk de gesprekken die de Koreanen onderling voeren niet volgen, maar toen ik er onlangs een collega naar vroeg, reageerde hij ook vrij onderkoeld. Hij zei dat de meeste Koreanen zich niet zo druk maken en dat ik dat ook maar niet moest doen. Wel merkte ik dat de public announcements soms veel langer duurden dan gewoonlijk. Toen ik daarnaar vroeg, bleek dat ze via het omroepsysteem vertelden wat we moeten doen wanneer het luchtalarm gaat, of wanneer er een aanval met gas of iets dergelijks plaatsvindt.'
Als je de berichtgeving een beetje volgt, lijkt het alsof er van haat tussen `gewone' Noord- en Zuid-Koreanen eigenlijk geen sprake is; alsof de Zuid-Koreanen de Noord-Koreanen als een puberend broertje beschouwen…
`Verbazingwekkend is de hoge mate van respect voor elkaar. De mensen hier willen ook niets liever dan een hereniging van beide landen. Hun gedachten zijn voornamelijk bij het Noord-Koreaanse volk, dat in bittere armoede leeft, honger lijdt en in strafkampen opgesloten zit. De jonge generatie Zuid-Koreanen haat de Amerikanen, die volgens hen een wig drijven tussen noord en zuid. Bij de oudere generatie overheerst toch nog steeds dankbaarheid. Hereniging lijkt me steeds moeilijker worden, omdat het gros van de Noord-Koreanen niet eens vrijheid ként.'
Je zit nu op de helft, hoe bevalt het daar?
`Het is me in zekere zin toch tegengevallen. Als ik van tevoren had geweten hoe groot de cultuurshock was, had ik misschien toch een andere keuze gemaakt. Hier, in Daejon, wonen maar weinig buitenlanders en op mijn afdeling ben ik de enige. Het Engels van mijn collega's is bovendien niet zo goed. `Konglish' noemen ze dat, de Koreaanse variant van steenkolenengels. Ik merk soms dat mensen mij uit de weg gaan, om het zichzelf niet moeilijk te maken. Het voelt allemaal een beetje als voor het eerst naar een nieuwe school gaan of naar een nieuwe stad, waar je niemand kent. Tel hier bij op dat je maar tien procent van elkaar begrijpt en dan weet je ongeveer hoe ik me in het begin voelde hier. Dat geeft een gevoel van isolement, van écht alleen zijn. Toch ben ik tevreden, het is mede daardoor een heel leerzame ervaring.'
Hoe heb je dat gevoel van isolement overwonnen?
`Door zelf actief op zoek te gaan naar lotgenoten, andere allochtonen dus. Dat is gelukt. De meeste weekenden breng ik in Seoel door, zodat ik dan in elk geval even kan socialiseren en communiceren. Soms gebeuren er ook heel leuke dingen hoor. Het is hier bijvoorbeeld niet echt normaal om in je eentje in een restaurant te gaan eten, maar soms doe ik dat wel. Het is me al diverse keren overkomen dat ik bij iemand aan tafel werd uitgenodigd en getrakteerd werd op een maaltijd.'
En je onderzoek?
`Dat verloopt door communicatieproblemen wat moeizaam, maar ik krijg het wel af. Het enige nadeel is dat ik er eigenlijk weinig over mag vertellen, aangezien het vrij nieuw onderzoek is. Ik heb zelfs een confidentiality agreement moeten tekenen.' Lachend: `Dat wordt nog lastig met m'n verslag.'
Bjorn Harink bij een herdenkingsmonument voor de wapenstilstand van 1953. `Thanks to these sacrifices the Republic of Korea is a free and democratic country.' Op de achtergrond Noord-Korea.
