Huskens tovert in zijn kamer in de Langezijds zijn nieuwste speeltje tevoorschijn, een iPod die zijn complete muziekcollectie bevat: zo'n driehonderd klassieke en jazz cd's. Huskens: `In dit apparaat zit een harde schijf van veertig gigabyte. En deze iPod is eigenlijk alweer oud, op de nieuwste exemplaren staat maar liefst het dubbele!'
Illustratief voor zijn vakgebied: alles wordt kleiner en sneller. Niet dat de nieuwe hoogleraar (37) erg geïnteresseerd is in de toepassingen van zijn onderzoek. Begrijp hem niet verkeerd, maar voor hem ligt de uitdaging allereerst in het ontwikkelen van nieuwe en bruikbare concepten. De vertaalslag naar de industrie moet iemand anders maar maken. Zo was hij een paar weken terug nog in Korea bij het KIMM, het Korea Institute of Machinery & Materials, om in hun gigantische fabriekshallen rond te kijken. `Deze Koreanen kijken met een totaal ander oog naar nano. Denken meteen: kunnen we apparaten en machines bouwen die nanostructuren maken? Een voorbeeld daarvan is nano-imprint lithografie, een fabricagetechniek voor patroonoverdracht op grote schaal. Bij MESA+ zijn we, in plaats van met machines, juist meer met de vierkante centimeter bezig. Met het proces zelf. Zij kunnen ons dus goed helpen bij de commercialisering en het maken van de vertaalslag naar de industrie. Vandaar dat we mogelijk een strategische alliantie met ze willen aangaan.'
Het was zijn eerste dienstreis als professor. Sinds 1 september is hij hoogleraar nanofabrication aan de faculteit TNW. Een strategisch onderzoeksgebied, zowel in Twente als nationaal. Niet alleen is zijn vakgebied een strategic research orientation van MESA+, ook is het een van de flagships van het nationale programma NanoNed. Huskens: `Van dat vlaggenschip ben ik dus captain. Ja, ze hanteren een mooie beeldspraak binnen NanoNed. David Reinhoudt wordt hier wel eens gekscherend de grote roerganger genoemd!'
Huskens werkt sinds 1998 als assistant en later als associate professor aan de UT, in de groep van David Reinhoudt. Hij werd geboren in Sittard, studeerde in Eindhoven, promoveerde in Delft en werkte daarna als postdoc in Texas. `Daar leerde ik relativeren. In Texas zat ik in een kamertje, dat mat misschien een kwart van mijn huidige kamer. En ik had een lab zonder ramen. Ik heb er prima kunnen werken, hoor. Als mensen hier beginnen te mopperen over faciliteiten dan snap ik dat nooit helemaal.'
Terug uit Dallas werkte hij met een Marie Curie fellowship aan het Max Planck Institut für Kohlenforschung. `Geweldig hè, die ouderwetse naam gebruiken ze nog steeds. Dateert nog van de steenkool.'
Hij kwam naar Nederland omdat er een positie in de groep van Reinhoudt vrijkwam. `Kansen en mogelijkheden bepalen je carrière. Ik had ook wel in Duitsland willen blijven, maar om daar hogerop de wetenschappelijke ladder te komen, moet je weer een soort proefschrift schrijven. Mijn toenmalige prof adviseerde me om meteen voor een academische plek te gaan.' Nu, zeven jaar later, is hij hoogleraar. `Reinhoudt houdt er over een paar jaar mee op en zijn zeer grote groep supramoleculaire chemie en technologie wordt dan in tweeën gesplitst. Ik ben nu alvast begonnen met het onderdeel nanofabricage.' Eerst zou Huskens persoonlijk hoogleraar worden, bínnen de bestaande leerstoel. `Dat had niet mijn voorkeur, ik zet liever zelf de grote lijnen uit.'
Dat deed hij ook al een beetje. In 2002 verwierf hij een VIDI-subsidie van NWO en deed daarmee onderzoek naar het positioneren en ordenen van moleculen, nodig om ze als bouwblokken voor nano-elektronica te kunnen gebruiken. Inmiddels is nanofabrication een hot item binnen het hele nanogebeuren en richt het zich op het ontwikkelen van een strategie om structuren te maken die kleiner zijn dan met de huidige technieken mogelijk is. De onderzoekers mikken onder andere op fabricagetechnieken voor periodieke structuren op grote schaal, die in dataopslag, biofilters of fotonische structuren kunnen worden toegepast.
Nederland doet het op dat gebied niet slecht, maar Huskens zou het Nederlandse bedrijfsleven graag wat ondernemender en meer researchminded zien. `In Amerika springen veel grote bedrijven op nieuwe ontwikkelingen in. In Nederland staan economen en juristen aan het roer, in plaats van technologen. Shell, Akzo en DSM besteden slechts kleine percentages van hun omzet aan research.'
Ook de economische en juridische regelgeving werkt volgens hem niet bepaald mee. `Ondernemers durven geen risico's te nemen omdat je in ons land snel wordt afgebrand als het een keer is mislukt. In Amerika wordt lef juist beloond. Daar is het ook veel eenvoudiger om als hoogleraar een belang in een bedrijf te hebben. Hier mag dat slechts zeer beperkt. En dat vind ik jammer.'
Iets anders. Interesseert het maatschappelijke beeld rondom nano je?
`Jazeker. We moeten voorkomen dat de publieke opinie zich tegen nanotechnologie keert. Ik hoorde laatst op de BBC een bloedserieus verhaal over nanorobots die in je bloedbaan terecht kunnen komen. Dat is absoluut onrealistisch en die discussie moeten we voor zijn. Ik heb pas een lezing gegeven aan het Nederlands Kanker Instituut om te vertellen dat nanotechnologie veel goeds kan betekenen voor bijvoorbeeld de diagnostiek.'
Maar zelf interesseert zo'n toepassing je niet?
`Mij persoonlijk maakt het niet veel uit, al is het wel handig om geld binnen te halen. Maar het merendeel van wetenschappelijke doorbraken komt niet doordat je met specifieke toepassingen bezig bent. Ik vind die allereerste stap leuk. Het vervolgtraject is voor mij persoonlijk minder interessant. Wel wil ik de link leggen. Daarom werk ik ook op een universiteit en niet bij een bedrijf.'
Geef eens een toekomstscenario?
`Ver vooruitkijken doe ik niet. Natuurlijk werk je aan een bepaalde lijn, maar de blik moet open blijven zodat je de ruimte houdt om een zijstraat in te springen. Bovendien, als je in staat bent om vier jaar vooruit te kijken dan is het ook niet zo nieuw wat je gaat doen. Dan is het nu al mogelijk.'
Jurriaan Huskens (Foto: Arjan Reef)
