`Een bedroevend toneel', zo omschrijft Hoekstra de situatie in New Orleans die hij als waterbeheerdeskundige beroepsmatig waarneemt. `Hier hebben we het nou altijd over. Dit kan gebeuren als de dijken doorbreken. Ik noem het bedroevend dat men er in New Orleans geen rekening mee heeft gehouden dat deze situatie zich zou kunnen voordoen. Kijk, de kans op een hurricane kun je niet verkleinen, die komt gewoon. En die had men ook wel zien aankomen. Alleen de dijkdoorbraken, een direct gevolg van Katrina, waren niet voorzien.'
New Orleans en Nederland lijken watertechnisch wel wat op elkaar. Beide liggen meters onder de zeespiegel, zijn omsloten door water en worden beschermd door dijken. Hoekstra: `Nederland is traditioneel heel erg gefocust op het verkleinen van de kansen op een overstroming. Wij dekken ons in en hebben daar ook een norm voor: we staan in de dichtstbevolkte delen van Nederland toe dat er eens in de tienduizend jaar iets gebeurt. Maar, het is niet verstandig om alleen naar die norm te kijken. Eens in de tienduizend jaar, dat kan ook morgen zijn. Het is kortom niet voorspelbaar. We moeten niet alleen naar de sterkte van de dijken en de duinen kijken, maar ook naar hoe we er voor staan als het dan toch gebeurt. De norm hoeft wat mij betreft niet strenger. Je kunt nog wel een schepje bovenop die dijken doen, maar het probleem blijft bestaan. Wat doen we als het misgaat?'
Volgens Hoekstra valt er in Nederland nog genoeg te verbeteren. `Een studie van het rijksinstituut voor volksgezondheid en milieu uit 2004 toont aan dat het systeemrisico in ons land erg groot is. Dat wil zeggen dat de kansen dát er iets gebeurt klein zijn, maar de gevolgen enorm groot zullen zijn áls er iets gebeurt.' Hoekstra doelt op het rapport Risico's in bedijkte termen. Daarin staat dat het verwachte jaarlijkse verlies aan mensenlevens door overstromingen in Nederland tien keer zo hoog is als het verlies ten gevolge van de som van andere externe veiligheidsrisico's, zoals terroristische aanslagen en vliegtuigrampen.
`Nederland moet dus iets doen', aldus de hoogleraar. Want als er in Nederland nu iets gebeurt, dan is dat volgens hem een ramp. Hoekstra: `We moeten allereerst de ruimtelijke planning van het achterland verbeteren. We bouwen bijvoorbeeld nog steeds laag. In Gouda is net weer een nieuwbouwwijk een paar meter onder de zeespiegel gepland. We zetten nog steeds industrieën neer in kwetsbare gebieden. De vraag is of we moeten volharden in het heilige geloof dat we het water onder alle omstandigheden tegen kunnen houden.'
Hoekstra somt een aantal maatregelen op. `Maak huizen beter bestand tegen overstromingen. Ontwikkel drijvende woningen. Leg dijken om kwetsbare industrieën heen. Maak kleinere compartimenten van dijkringen zodat het gebied dat bij een overstroming onderloopt beperkt blijft. Doe aan evacuatieplanning en signaleringsmechanismen. Het is een grote som van kleine dingen.'
Dat er al wel een beweging in die richting is, erkent hij wel. `Er bestaat tegenwoordig al een watertoets voor ruimtelijke plannen waarin de bedenkers moeten uitleggen dat ze aan het wateraspect gedacht hebben. Ook geven we in Nederland de rivier steeds meer de ruimte zodat er minder snel een overstroming ontstaat.'
Tot slot zouden mensen zich tegen een overstroming moeten kunnen verzekeren, vindt Hoekstra. `Waarom geen verplichte verzekering zoals we dat ook doen met ziektekosten? Dat zou het bewustzijn van inwoners flink vergroten. Als ik mijn huis nou eens anders en veiliger bouw, dan wordt de verzekeringspremie lager. De verantwoordelijkheid kan niet alleen bij de overheid liggen. Je kan en mag niet verwachten dat die honderd procent veiligheid garandeert.'
Dat staatssecretaris Schultz van Haegen nu, als reactie op de ramp in New Orleans, de Nederlandse rampenplannen gaat doornemen vindt hij een goede zaak. `Dat is het enige positieve van zo'n ramp. Men wordt bereid om te investeren in maatregelen die al veel eerder genomen hadden moeten worden.'
(foto ANP)
