Kerk
Het eerste vliegtuig is niet op een technische universiteit ontworpen. Nogal wiedes, want in een omgeving waarin de mens te zwaar is verklaard om te kunnen vliegen maak je jezelf belachelijk als je dat toch probeert. Er hardop over praten is al niet bevorderlijk voor je carrière. Op mijn vakgebied, dat van de beleggingen, heb ik een soortgelijke ervaring. Jarenlang werd de beleggingstheorie gedicteerd door de Efficiënte Markt Hypothese - een model dat veronderstelt dat de mens een rationeel wezen is. Voor onze observatie, dat de mens een kuddedier is die steeds weer met ogen dicht achter de meute aan rent, was daarin geen plaats. Het gevolg was dat we nooit een economiestudent een stageplek hebben kunnen aanbieden zonder dat hij bij voorbaat werd afgestraft of belemmerd door zijn professor. Pas nu de internetzeepbel is doorgeprikt zie je op universiteiten ruimte ontstaan voor Behavioural Finance.
Zodra er op een vakgebied eenmaal een algemeen geaccepteerd model is ontwikkeld, dreigt zo'n model door de wetenschappelijke wereld heilig te worden verklaard. (Soms zelfs letterlijk, als het wordt overgenomen door een kerk, zoals Galilei heeft mogen ervaren.) Het hele systeem van peer-review bevordert deze verstarring. Wie toch met afwijkende ideeën komt (meestal dus in boekvorm), wordt verketterd of belachelijk gemaakt. Lees voor de aardigheid nog maar eens Niels Bohr's reactie op Einstein's revolutionaire theorie van de lichtquanta.
Nu minister Van der Hoeven aandacht heeft gevraagd voor Intelligent Design, krijgen we dit hele mechanisme van gekrenkte onaantastbaarheid weer voor ons afgedraaid. Evolutiebiologen, de Leidenaar Hans Roskam voorop, briezen ogenblikkelijk over de scheiding tussen kerk en staat en bezweren de minister dat ze zich verre van sluwe pseudo-wetenschappers moet houden. Zo toont Roskam zich de tuinman die elk afwijkend kruid resoluut wegschoffelt alvorens het tot bloei zou kunnen komen. Nee, Roskam heeft geen creationisten nodig; die stopt de evolutie liever eigenhandig. Uit angst? Waarvoor? Minister Van der Hoeven roept op tot een debat. Dat is haar plicht. Wetenschappers die niet meer willen debatteren zijn hun vak niet waardig. Die kunnen maar beter een kerk oprichten.
