Als kaas terzijde wordt gelegd om tot wasdom te komen, dan moet je spreken van beleggen, ofwel belegde kaas. Dat sluit ook aan bij dat we het beleg noemen. Wordt de kaas tijdens het rijpingsproces echter herhaaldelijk anders gelegd, dan heb je het over verleggen, dus verlegen kaas. Verlegde kaas, verbeter ik. De kaas gaat niet uit zichzelf verliggen. Dat kan alleen maar schimmelkaas. Okee, zegt ze, dan kan het dus ook niet gelegen kaas zijn, maar gelegde. Iemand heeft de kaas ergens gelegd.
Leggen en laten liggen, daar draait het hier om. Maar hoe het lijdend voorwerp te noemen? Bij zetten en laten zitten spreken we niet van bezeten. Waarom bij kaas dan wel van belegen? Buurvrouws gelegde kaas klinkt mij toch ook onwezenlijk in de oren. Eieren worden gelegd. Terwijl buurvrouw nou juist een belegen ei weer heel aannemelijk vindt. Dat is een ei waar een kip bovenop heeft gelegen. Of nee, als een kip ligt dan heeft hij zijn beide pootjes omhoog en is tie dood. Een broedende kip zit. Wat resulteert in bezeten eieren. En dan toch ook belegen kaas?
Heeft belegen automatisch betrekking op het lijdend voorwerp van het liggen? Is dat het effect van het voorvoegsel be? Bij andere werkwoorden werkt het inderdaad zo. De besprongen koe heeft niet zelf gesprongen. Daar is een ander bovenop gesprongen. De beschoten man heeft niet geschoten, de bewaakte man heeft niet gewaakt, dus de belegen kaas heeft niet gelegen. Of mogelijk toch wel! De bereden politie heeft wel gereden. Ze berijdt de paarden die ze berijdt. Niet alleen het lijdend voorwerp maar ook het onderwerp wordt hier bereden genoemd. Volgens buurvrouw is dit echter eveneens een taalkundige onjuistheid. De politie zou rijdend of gereden moeten heten.
Deze nacht zal ik dromen van verlegen kippen en bezeten hanen. Over beleg en bezit. En over een gezette vrouw die zich morgen in de supermarkt weer zal verbazen over scharreleieren die niet kunnen scharrelen. En over rookworst die niet rookt en al evenmin van rook gemaakt is. Ja, de waarde van onze taal heeft ze inmiddels onderkend. Maar over de normen zal ze nog menig discussieaangaan.
