De bezuinigingen van het kabinet zijn funest voor het universitaire onderzoek. In de openingsredes van het nieuwe academische jaar wordt gesproken van 'kaalslag' en 'een regelrechte ramp'.
De jaarlijkse openingsredes hebben altijd globaal dezelfde strekking. Het gaat prima met de universiteit in kwestie dankzij goed onderzoek, goede docenten, onderwijskundige innovaties, nieuwe opleidingen, enzovoorts. Maar donkere wolken pakken zich nu samen: door bezuinigingen of opgelegde hervormingen zal het onmogelijk zijn om het gewenste niveau te blijven halen.
Vrijwel alle bestuurders verwijten het kabinet de Europese top in Barcelona van maart 2002 naast zich neer te leggen. Negenentwintig Europese landen, waaronder Nederland, onderschreven daar het belang van kennis voor de Europese economie. Ze spraken af om het onderwijsbudget te laten groeien naar 3% van het bruto nationaal product in 2010. Nederland blijft nu op net iets meer dan 2% steken. Onder de noemer 'efficiency-korting' wil het kabinet Balkenende zelfs 4% op het hoger onderwijs bezuinigen.
Collegevoorzitter Loek Vredevoogd van de Universiteit Leiden meldt dat zijn instelling door de bezuinigingen 'met pijn in
het hart' een deel van zijn collectie moet verkopen. Anderen spreken over 'een regelrechte ramp' (collegevoorzitter Jan Veldhuis van de Universiteit Utrecht), 'weinig goeds' (Karl Dittrich van de Universiteit Maastricht) en 'onbegrijpelijk' beleid (Wim Noomen van de Vrije Universiteit).
'Pure kaalslag', zegt collegevoorzitter Yvonne van Rooy van de Universiteit van Tilburg. 'De ondergrens is niet bereikt, daar
zijn we allang doorheen gezakt.' Zij wijst op de gevolgen van het 'schatkistbankieren', waarbij het ministerie van Financiën dagelijks geld overmaakt aan de universiteiten: 'De aap komt nu uit de mouw: het blijkt gewoon een bezuinigingsmaatregel te zijn. De baten zijn voor het kabinet, de administratieve lasten voor de universiteiten.' De renteopbrengst zou voornamelijk in de schatkist verdwijnen.
Over de LPF zegt Karl Dittrich van de UM: 'De beweging lijkt te bestaan uit politieke gelukszoekers die het nieuws slechts halen door voortdurend geruzie. Voor mij is de LPF een uiting van maatschappelijke verwendheid.' In de Tweede-Kamerfractie van de LPF zit overigens ook Vic Bonke, voormalig rector-magnificus en ex-decaan van de medische faculteit te Maastricht, die in 1999 met ruzie is vertrokken.
De universiteiten wilden hier en daar nog wel een steek onder water geven. Willem Gispen, rector-magnificus van Utrecht, noemde het bijvoorbeeld een 'gotspe' als een Nederlandse onderwijsinstelling zich profileert als onderzoeksuniversiteit: 'In vergelijking met hetbui- tenland zijn alle Nederlandse universiteiten onderzoeksuniversiteiten.' Gispen doelt ondermeer op Delft, Nijmegen, Groningen en Eindhoven.
Het bachelor-masterstelsel (vorig jaar nog een hot item) maakt nauwelijks de tongen los. Hier en daar klinkt een vrolijk geluid vanwege de nieuwe mogelijkheden die het stelsel biedt.
Alleen in Delft waarschuwt collegevoorzitter Hans van Luijk: 'Niet alle concepten uit de Angelsaksische wereld zijn even succesvol. De invoering van de bachelor-masterstructuur mag niet leiden tot afkalving van de kwaliteit van de opleiding.'
