Op de kop af een half jaar is hij nu hoogleraar in Twente, en nu is er deze prestigieuze prijs. Ad Lagendijk was 'zeer verrast' door het bericht dat hij woensdag naar Den Haag moest komen om bij NWO de Spinozapremie in ontvangst te nemen. Ook al omdat hij doorgaans kritiek op het Nederlandse onderzoeksbeleid niet schuwt, in zijn columns in De Volkskrant. 'Dat je je onafhankelijk opstelt en toch. Mensen kijken en kijken naar de kwaliteit. Dat stelt mij gerust. Ik vind het prachtig.'
Na zijn vertrek uit Amsterdam, daartoe gedwongen door slechte werkomstandigheden, begon Lagendijk (54) in maart bij MESA+, samen met prof. Willem en een nieuwe groep, Complex Photonic Systems. Een prima start, vindt hij: in Twente kreeg hij ruim baan voor zijn activiteiten. Toch moet hij nog teveel tijd besteden aan 'niet-wetenschap', vindt hij, gewend als hij was om als 'universiteitsprofessor' te functioneren, zonder andere verplichtingen dan onderzoek. De prijs komt in dat opzicht goed uit: 'Het geld wil ik vooral gebruiken om meer tijd te kunnen besteden aan wetenschap. Dat geldt voor mijn vaste staf, en voor mijzelf niet in de laatste plaats. Daarnaast wil ik het voor buitenlandse onderzoekers eenvoudiger maken om een tijd in onze COPS-groep te werken: een maand, een jaar. Uiteindelijk is het vinden van de goede mensen op dit moment het grootste probleem. Door het geld op deze manier te besteden, kan het een uitstraling hebben die verdergaat dan onze groep. De faciliteiten zijn er in ruime mate, projectvoorstellen liggen er, geld is er vaak ook al. Maar de mensen, die zijn schaars.'
De prijs heeft Lagendijk gekregen voor zijn top-onderzoek naar het 'vangen van licht'. Met nieuwe materialen en microstructuren wil de onderzoeker licht naar zijn hand zetten, als het even kan. Stil zetten, als het moet. Het is fundamenteel onderzoek naar het wezen van licht, naar de interactie tussen licht en materialen. Toch is de connectie met het meer technologische karakter van MESA+ er wel degelijk. Enerzijds om de benodigde materialen en structuren te kunnen maken, anderzijds omdat het onderzoek kan leiden tot toepassingen in de vorm van nieuwe componenten voor telecommunicatie, lasers en microscopie. Er is daarom een nauwe samenwerking met de groep van collega-hoogleraren Niek van Hulst en Kobus Kuipers, en met de 'lightwave devices' groep bij het instituut. Lagendijk heeft altijd zijn bedenkingen tegen veel nadruk op de toepassingen. In de Volkskrant van 23 februari schreef hij nog: 'Ik maak in mijn eigen vakgebied regelmatig mee dat onderzoekers schaamteloos medische toepassingen van hun werk beloven. Echte wetenschap, echte natuurkunde is iets anders, en er is kennelijk toch plaats voor in Nederland. En in Twente.'
Wiebe van der Veen
Ad Lagendijk ontving gisteren in Den Haag 'zijn' Spinozapremie.
