Alle Nederlandse universiteiten, hogescholen en instellingen voor middelbaar beroepsonderwijs kregen zes weken geleden van minister Hermans de opdracht om een uitgebreide vragenlijst in te vullen. Aanleiding was zijn aangifte bij het Openbaar Ministerie vanwege fraude met studenteninschrijvingen. Zes hogescholen ontvingen daardoor ten onrechte 29,2 miljoen euro aan overheidssubsidie.
Begin maart vroeg Hermans alle schoolbesturen gericht naar allerlei ongewenste constructies. Diverse daarvan zijn niet onwettig of tegen de regels, maar worden wel als ongewenst beschouwd. Veertien universiteiten, meer dan vijftig hogescholen en nog veel meer mbo-scholen hielden daarom de afgelopen weken de studenteninschrijvingen, de verstrekte diploma's en de ontvangen collegegelden tegen het licht.
De mate van openheid over de verkregen resultaten verschilt flink. De Erasmus Universiteit in Rotterdam maakte drie weken geleden al melding van bijna driehonderd buitenlandse studenten die ten onrechte waren inschreven. Twee commerciële dochterondernemingen ontvingen per student 30.000 euro, de Erasmus universiteit incasseerde daarbovenop nog eens 700.000 euro.
De reactie van de Universiteit van Amsterdam staat hiermee in schril contrast. De voorlichter meldt dat de UvA de reactie van minister Hermans afwacht. Het CvB van de UT legt de resultaten van het zelfonderzoek ter inzage voor leden van de universiteitsraad, maar verzoekt hen 'terughoudend' om te gaan met de publiciteit rondom dit onderwerp.
De koepelorganisaties VSNU (universiteiten) en HBO-Raad (hogescholen) melden eenstemming: 'Met de individuele instellingen is afgesproken dat ze zelf verantwoordelijk zijn voor hun rapportages.'
Een aantal Kamerleden heeft nog steeds weinig vertrouwen in de 'zelfreinigende' werking van het onderzoek. 'Het onderzoek mag niet af zijn met de antwoorden nee - nee - nee - niets aan de hand,'aldus Ursie Lambrechts (D66).
Zowel Lambrechts als christendemocraat Camiel Eurlings willen wachten op de Algemene Rekenkamer, die om een eigen onderzoek is gevraagd. Dat de resultaten daardoor naar verwachting pas na de zomer bekend zullen worden, nemen de Kamerleden voor lief.
'Omdat minister Hermans zo lang getreuzeld heeft, moet nu allestegelijk duidelijk worden', aldus Eurlings. 'Door de voortdurende onzekerheid met steeds meer tips, geruchten en beschuldigingen hebben de goeden al te lang moeten leiden onder een paar rotte appels.'
De VSNU zou wel graag eerder resultaten zien: 'Het is bijzonder spijtig als de branche zo lang zou moeten wachten', aldus een woordvoerder.
