Hoogopgeleide vrouwen krijgen steeds later kinderen. Niet Toos Hofstede, Eloïne Prins, Hinke Mul en Esther Klaster. Zij combineren een universitaire studie met het moederschap. `Ik ben in de eerste plaats moeder en dan pas student.'
`Omdat ik een kind heb, lukt het'
Toos Hofstede (22) zit op de afgesproken dinsdagochtend samen met dochter Manisha van bijna vier nog aan de cornflakes. Vader Ricky is al naar zijn werk. `Dit is de mevrouw van mama's school', zegt Toos, terwijl ze vlug de tafel in haar Almelose eengezinswoning afruimt. Manisha is meer geïnteresseerd in het verschil tussen de citroenen en de sinaasappels die op de fruitschaal liggen. Toos legt geduldig het verschil tussen geel, oranje, ovaal en rond uit. `Manisha is er echt aan toe om naar school te gaan', vertelt ze. `In januari is het zover.' Lachend: `Het liefst wil ze met mij mee naar de UT.'
De derdejaars student communicatie én bedrijfskunde ontdekt op haar achttiende verjaardag dat ze zwanger is. `Ik was in tranen. Maar Ricky was heel blij. Hij wilde graag kinderen.' Het stel besluit het kindje te laten komen. `Het komt wel goed, zeiden we tegen elkaar.' Op dat moment heeft Toos net de propedeuse van hbo-psychologie afgerond en wil ze in Nijmegen pedagogiek gaan studeren. Een kamer heeft ze al. Maar dat plan sneuvelt. `Ik ben in Enschede sociaal pedagogische hulpverlening gaan studeren bij Saxion. Ook om dichtbij mijn ouders te blijven.'
Daar, op de SPH, ontmoet ze Hinke Mul, eveneens zwanger. De twee worden vriendinnen en bevallen twee maanden na elkaar. Daarna keren ze niet meer terug naar de SPH. De hbo-opleiding blijkt door de verplichte stages moeilijk te combineren met het moederschap en over kinderopvang voor studenten is niets vastgelegd. Via via hoort het tweetal dat de Universiteit Twente wel een regeling voor kinderopvang heeft. Ze besluiten er voor te gaan.
Toos begint in 2002 met communicatiewetenschappen en voegt daar later bedrijfskunde aan toe. Twee studies? Nuchter: `Juist omdat ik een kind heb, lukt het. De structuur is er. Ik heb te maken met vaste tijden, ben er altijd vroeg uit.' Manisha gaat één vaste dag naar de crèche op de campus, heeft een oppas in Almelo en ook opa en oma springen bij. Vanaf januari gaat ze gewoon naar school.
Toos: `Ik leer meestal in de bieb op de UT of thuis als ze slaapt. Ik vind niet dat ik haar voor de tv kan parkeren als ik een tentamen heb. Colleges volg ik zoveel mogelijk, maar soms neem ik ook aantekeningen over.' Op zich vindt ze het prima te combineren. `Het combineren van een kind met een beginnende carrière zal niet veel makkelijker zijn. Ook heb ik het geluk dat ik het niet alleen hoef te doen. Financieel scheelt dat veel zorgen.'
De jonge moeder mist weinig. `Ik was wel erg jong toen ik moeder werd, maar het heeft ook voordelen. Ik doe van alles met haar, ben heel makkelijk. Waar ik het meeste aan moest wennen is dat ik nooit meer zomaar m'n sleutels kan pakken en de deur uit kan lopen. Ik heb de verantwoordelijkheid over Manisha. Het echte studentenleven gaat aan me voorbij, ik heb geen tijd voor een vereniging ofzo. Maar daar word ik niet heel oud en volwassen van hoor, ik doe nog steeds veel leuke dingen. Alleen dan anders.'
`Vijftien kilo motivatie'
De driejarige Kaya danst op de klanken van het onder peuters zeer populaire K3 door de kamer. `Je went er aan', lacht moeder Hinke Mul (25). Hinke en Kaya bewonen samen een knusse woning in Hengelo. Kaya is die dag niet helemaal lekker en Hinke heeft besloten haar thuis te houden. `Ik wil haar niet naar de crèche brengen als ze zich niet fit voelt.' Consequentie is dat ze het verplichte college van die dag niet bij kan wonen. `Dat kost me een paar puntjes, maar dat is dan niet anders.' De derdejaars psychologiestudent loopt nominaal. `Ik heb thuis vijftien kilo motivatie zitten. Eén keer heb ik een tentamen gemist omdat Kaya ziek was en werkelijk niemand kon oppassen. Balen, want ik had het wel geleerd.'
Hinke raakt zwanger op haar twintigste, ze volgt op dat moment de hbo-opleiding sociaal pedagogische hulpverlening. Na de bevalling loopt haar relatie stuk. `Hij was er niet klaar voor. Ik in het begin ook niet, maar in die negen maanden zwangerschap groeide ik er naar toe.' Als Hinke hoort dat de UT een crècheregeling heeft en dat de opleiding psychologie naar Twente komt, besluit ze niet naar de SPH terug te gaan. `Nog liever had ik klinische of ontwikkelingspsychologie in Nijmegen gedaan, maar daar was een wachtlijst voor de kinderopvang.'
Kaya gaat momenteel twee dagen naar de crèche in Hengelo en 1 dag naar oma. `Dat vind ik genoeg want ik wil zelf de hoofdmoot van de opvoeding doen', zegt Hinke. De student staat er financieel helemaal alleen voor en krijgt ook geen studiefinanciering meer, aangezien ze eerst al twee jaar de SPH deed. `Ik leen nu het bedrag dat ik eerst aan stufi kreeg, zo'n 830 euro en met de huursubsidie en de kinderbijslag red ik het net. Het is heel moeilijk om de eindjes aan elkaar te knopen en ik heb er weleens wakker van gelegen. Boeken kon ik soms niet kopen.' Sinds kort is er een financieel meevallertje. `Ik heb de Neeltje Buis Stichting aangeschreven die zich inzet voor tweede kans onderwijs en bij voorkeur vrouwen in de gelegenheid stelt een opleiding te volgen. Zij betalen dit jaar mijn collegegeld. Geweldig toch, dat ze dat vertrouwen in me hebben?'
Hinkes leven veranderde sinds Kaya. `Dat vind ik ook wel leuk. Thuis ben ik moeder en op de UT ben ik gewoon Hinke. Ach, die studententijd heb ik ook wel gehad tijdens de SPH. ` Studiegenoten reageren positief. `Ze schrikken vaak wel even, hebben zich kennelijk nog nooit afgevraagd waar dat kinderzitje op mijn fiets voor dient. Meestal vinden ze het leuk en knap. Sommigen zeggen: nu kan je niet meer roken, drinken en uitgaan dus je leven is voorbij. Tja, als je die instelling hebt zou ik er maar niet aan beginnen. Het tegenovergestelde is waar. Kaya geeft juist veel meer waarde aan de dingen in mijn leven.'
Hinke volgt momenteel een minor bij lerarenopleiding ELAN en wil in de toekomst misschien les gaan geven. `Dat zou perfect combineren met Kaya. Veel moeders beginnen aan kinderen als ze al een carrière hebben. Dan moeten ze hun werk afbouwen. Ik hoef dat niet, ik bouw mijn carrière om Kaya heen.'
`In de eerste plaats moeder, dan pas student'
Esther Klaster (22) houdt universitair onderwijs niet voor mogelijk als ze in zes vwo zwanger raakt. Met een dikke buik haalt ze haar diploma op en gaat er daarna een jaar tussenuit. `Na de bevalling liep bijna meteen mijn relatie op de klippen. Maar ik had genoeg vertrouwen in mezelf. Ik heb het eigenlijk altijd zonnig ingezien, ook toen ik net wist dat ik zwanger was.'
Op een gegeven moment loopt ze een klasgenootje van de middelbare school uit Almelo tegen het lijf, de pas bevallen Toos Hofstede. `Zij vertelde me dat de UT een crècheregeling had en dat een universitaire studie door de weinige contact-uren best goed combineert.' Esther raakt aangestoken door het enthousiasme van Toos en schrijft zich in voor een studie communicatiewetenschappen.
Inmiddels is ze derdejaars. Ze heeft net, op maandagmiddag tegen vieren, dochter Amy van drie opgehaald uit de Vlinder, de crèche op de campus. Straks, als mama is uitgepraat, gaan ze samen naar Almelo, waar ze met z'n tweetjes wonen. Amy, die vrolijk op een fietsje door het kinderdagverblijf crosst, wordt vier dagen per week bij de Vlinder opgevangen. `Een beetje veel op het moment, dat komt omdat ik met een minor bezig ben', zegt Esther. `Opa en oma springen ook wel bij, maar ja, jonge moeders hebben jonge ouders, dus die zijn zelf nog volop aan het werk!'
Esther neemt haar studie serieus. Freewheelen komt niet in haar woordenboek voor. `Mijn insteek is anders dan die van andere studenten. Ik ben in de eerste plaats moeder en dan pas student. Ik heb vier jaar en daarbinnen moet het lukken. Daarna heb ik een enorme studieschuld af te lossen en moet ik aan het werk.' Esther krijgt als studentmoeder zeshonderd euro studiefinanciering op de normale beurs. `Met de kinderbijslag en een maximale lening kan ik goed rondkomen.'
Ze wil naast TWC nog een master bedrijfskunde gaan doen om haar kansen op de arbeidsmarkt te vergroten en loopt nominaal. `Kwestie van discipline', zegt ze. `Ik ben het aan Amy verplicht mijn tijd goed in te delen.'
Het studentenleven mist ze niet. `Die tijd van feesten en beesten heb ik eigenlijk wel gehad. Natuurlijk wil ik wel eens een avond uit en jong zijn. Maar als ik de volgende ochtend dan heel brak ben, dan schiet ik daar ook niks mee op. Bovendien heb ik een vriend van 33. Daardoor ga ik met oudere mensen om die ook niet meer zoveel uitgaan.'
Esther heeft soms het gevoel dat ze zich moet verdedigen. `Ik moet bewijzen dat ik geen slechte moeder ben omdat ik heel onverantwoordelijk ben geweest door zo jong een kind te krijgen. Dan zal ze nu ook nog wel onverantwoordelijk zijn, denken mensen dan. Als ze dan horen dat ik een universitaire studie doe, stijg ik in hun aanzien. Ach, als ik naar Amy kijk zie ik een blij en gelukkig meisje. Ik weet zelf dat ik wél een goede moeder ben.'
`Ik wilde altijd jong moeder worden'
In de Enschedese nieuwbouwwoning van TCW-student Eloïne Prins (25) en haar man Peter Kindt, promovendus aan de UT, heerst een vrolijke wanorde. De tafel ligt bezaaid met speelgoed van zoon Lennart (anderhalf), een uitpuilende spelletjeskast toont aan dat Lennart niet de enige is die van spelen houdt en de overvolle pianokruk geeft prijs dat Eloïne aan een goed stuk muziek niet meer toekomt. Nog maar een maand geleden beviel ze van haar tweede kindje, dochter Lorien. Momenteel houdt ze even zwangerschapsverlof en is Lennart ook hele dagen thuis. `Ik heb me tijdelijk uitgeschreven, dat scheelt een hoop collegegeld', zegt Eloïne die alleen nog moet afstuderen. `Voordat ik van Lennart beviel heb ik gelukkig al mijn vakken af kunnen ronden. Peter was net student-af toen hij vader werd.'
Het tweetal staat sinds 2000 op de `roze lijst' van roeivereniging Euros. In 2002 trouwen ze, Eloïne is dan een paar maanden zwanger van Lennart. `Toen we ontdekten dat ik zwanger was vonden we dat meteen heel leuk. We dachten wel even: hoe gaan we dit doen, maar we zijn nooit in paniek geraakt. Ik heb altijd geroepen dat ik jong moeder wil worden. Ik heb veel opgepast, op mijn twaalfde nog een zusje gekregen. Ik was er altijd mee bezig. Toch had ik nooit verwacht dat het in mijn studententijd zou gebeuren. Maar het is op mijn pad gekomen en ik ben er erg gelukkig mee.'
In het begin vindt ze het moeilijk te combineren. `Ik vond het vervelend om Lennart weg te brengen. Na zes maanden is hij eerst voor drie halve dagen en later voor twee en een halve dag per week naar de Vlinder gegaan. Ik ben toen intern bij de vakgroep gaan afstuderen, zodat ik lekker flexibel ben.' Eenmaal een eindje op weg raakt ze opnieuw zwanger. `Ik durf nu echt niet meer te zeggen wanneer ik ga afstuderen', lacht Eloïne.
Ze kent weinig jonge moeders. `Daarom surf ik regelmatig naar een internetforum', vertelt ze. `Maar ik ben meestal de enige die studeert. Het is niet een combi die je veel ziet.' Vriendinnen waren dan ook geschokt. Eloïne:'Ik denk dat mijn leven afwijkt van het geijkte plaatje: studeren, werken en dan een kind. Die volgorde is ook prima natuurlijk, mijn keuzes hoeven niet die van anderen te zijn.'
Ze heeft niet het gevoel dat ze iets mist. `Als ik niet zwanger was geworden, was ik inmiddels afgestudeerd en aan het werk. Dan was mijn leven ook enorm veranderd. Ook ben ik niet superjong zwanger geworden, ik heb de studententijd zeker wel meegepikt. Ben nog een jaar voorzitter van Euros geweest. Natuurlijk is het anders geworden. Ik kan moeilijker weg om maar wat te noemen.' Met een blik op de spelletjeskast: `We doen met een groep vrienden vaak spelletjes, nu komen ze gewoon vaker hier. Trouwens, ik ben nog wel een keer uitgeweest, maar dat werd een enorme deceptie. Ik was alleen maar moe.' Helemaal niet erg, vindt ze. `Het klinkt enorm cliché, maar je krijgt er zoveel voor terug.'
Wet Kinderopvang
Voor UT-studenten met een kind verandert er veel vanaf 1 januari. Tot nu toe betaalde de UT een groot deel van de kinderopvang, afhankelijk van de financiële situatie van de student. Ireen Miessen van de dienst PA&O: `Voor alleenstaande studentmoeders kwam dat neer op 95 procent van de crèchekosten. Een genereuze regeling.'
Vanaf 2005 is dat verleden tijd. Dan vallen ook studenten onder de nieuwe Wet Kinderopvang die zegt dat kinderopvang een zaak is van ouders, werkgevers en overheid. De gemeente vergoedt voor studenten de ontbrekende werkgeversbijdragen. Miessen: `Heel goed dat studenten ook onder die wet vallen en dus wettelijk recht op een tegemoetkoming hebben. Ik denk niet dat studenten er veel op achteruit zullen gaan. Dat hangt er ook van af of er een partner is wiens werkgever meebetaalt. Voor de minst draagkrachtige groep die nu van de UT 95 procent vergoed kreeg, wordt het zelfs beter. Het gaat studenten alleen veel meer regelwerk kosten. Ze moeten bij de Belastingdienst een inkomensafhankelijke tegemoetkoming van het Rijk aanvragen. Voor de ontbrekende werkgeversbijdrage moeten ze zich melden bij de gemeente waar ze wonen.'
Volgens Miessen maken momenteel zo'n tien UT-studenten gebruik van de crècheregeling.
Foto's:Arjan Reef
Jannie Benedictus
Eloïne Prins
Toos Hofstede
Esther Klaster
Hinke Mul
