Asker Bazen zit in de Expertisekring Reisdocumenten die het agentschap Basisadministratie Persoonsgegevens en Reisdocumenten (BPR) adviseert over de proef die binnenkort van start gaat. `Of ze mij benaderd hebben? Nou nee. Ik heb hén gebeld!'
Dat ging zo. Bazen las in de krant een stukje over de proef, die de literaire naam 2b or not 2b draagt, en was meteen geïnteresseerd. Allicht. Hij promoveerde immers op vingerafdrukherkenning en is inmiddels dankzij een NWO-subsidie met vervolgonderzoek bezig. Hij belde het BPR, een agentschap van het ministerie van Binnenlandse Zaken en vroeg naar het naadje van de kous. `Twee weken later belden ze terug met de vraag of ik de proef nog eens wilde reviewen. Graag natuurlijk.'
Het BPR wil in totaal vijftienduizend testdocumenten aanmaken. Het doel daarvan is zicht krijgen op de consequenties die de invoering van biometrische kenmerken op paspoorten met zich mee brengt. Van de deelnemers in de zes gemeenten wordt een gelaatsscan gemaakt en een vingerafdruk genomen. Uiteindelijk krijgen de vrijwilligers een gewoon paspoort mee naar huis, de testdocumenten blijven in handen van de overheid.
Biometrische kenmerken op reisdocumenten zijn onder meer nodig om aan de verscherpte toelatingseisen van de Verenigde Staten te voldoen, vertelt Bazen. `Het heeft alles te maken met de aanslagen van elf september. Daardoor is de discussie over beveiliging van paspoorten door middel van biometrie in een stroomversnelling gekomen. Anderhalf jaar geleden heeft de International Civil Aviation Organisation bepaald dat landen in ieder geval geautomatiseerde gezichtsherkenning moeten invoeren op hun reisdocumenten.'
Maar Bazen ziet weinig heil in dat systeem alleen. `Gelaatsherkenning is bedoeld om look alike fraude tegen te gaan, reizen met het paspoort van iemand die op je lijkt. In feite bestaat gezichtsherkenning al, een douanier vergelijkt jouw gezicht met de foto op je paspoort. Straks doet een camera dat. Ik vermoed echter dat de douanier beter presteert dan een automatisch systeem. Gelaatsherkenning levert nog teveel fouten op. Personen die veel op elkaar lijken glippen er wel doorheen. Bovendien is het een lichtgevoelig systeem. Wat gebeurt er wanneer een vliegveld slecht verlicht is zodat de camera het gezicht niet goed herkent? Of wat wanneer elk land andere apparatuur gebruikt? Ook al gaat het slechts om een foutpercentage van een op duizend, moet je nagaan wat voor consequenties dat heeft voor een wereldluchthaven als Schiphol.' Bazen beschouwt gelaatsherkenning meer als een extraatje voor de douanier. `Je moet je voorstellen dat een douanier na al die honderden gezichten op een gegeven moment de concentratie verliest. In dat geval zou het systeem als hulpje kunnen fungeren.'
Toch had de ICAO zo haar redenen om gezichtsherkenning als primair biometrisch kenmerk aan te bevelen. `Voor veel niet-westerse landen zou de invoering van vingerscan of irisscan te duur zijn. Geen enkel land heeft trouwens voor de irisscan gekozen. De techniek is gepatenteerd en volledig in handen van één monopolist, vandaar. Bovendien is gelaatsherkenning een laagdrempelig instrument. Er staat nu immers ook al een pasfoto op ons paspoort. Mensen zullen er dus weinig bezwaren tegen hebben en langzaam wennen aan het idee van biometrie.'
Bazen is blij toe dat Nederland van twéé kenmerken gebruik gaat maken: gezichtsherkenning én vingerafdrukken. `We zien gelukkig in dat alleen gelaatsherkenning niet veilig genoeg is. Een combinatie met vingerafdrukken maakt het systeem een stuk beter. Maar ook daar zijn moeilijkheden. Wat doe je met iemand die door zijn of haar werk afgesleten vingers heeft waardoor een afdruk maken heel moeilijk wordt? Hebben mensen ethische bezwaren? Hoe zit het met de wereldverificatie, werkt het systeem ook als andere apparatuur wordt gebruikt. Dat soort dingen komt in de proef aan de orde.'
De proef loopt tot maart. Wanneer biometrie in paspoorten daadwerkelijk wordt ingevoerd hangt af van de resultaten van de pilot en de politieke besluitvorming. Of de techniek de wereld echt gaat beveiligen tegen terroristische aanslagen is nog maar de vraag. Bazen: `Valse paspoorten haal je er wel uit. Maar sommige van de terroristen die op 11 september in de vliegtuigen zaten, waren onbekende mannen die gewoon op hun eigen paspoort reisden. Daar doet ook biometrie niets tegen.'
Gelaatsherkenning alleen is niet veilig genoeg. Een combinatie met vingerafdrukken maakt het systeem een stuk veiliger, aldus de onderzoeker.
Jannie Benedictus
Asker Bazen
