Het voltallige College trad afgelopen dinsdag aan tijdens de voorbereidende vergadering van de universiteitsraad om zijn visie op de discussie over het wetsvoorstel te geven. Aan de basis daarvan ligt een korte notitie getiteld 'De bestuurlijke organisatie in strategisch perspectief.' Hierin schetst het CvB nog eens waarom de universiteit haar bestuurlijke organisatie zou moeten veranderen.
Het College stelt dat de universiteiten meer en meer worden geacht rekenschap af te leggen aan overheid en samenleving. Dit zou hen dwingen tot het toekennen van persoonlijke en duidelijke verantwoordelijkheden en bevoegdheden. Volgens Veltman liggen verantwoordelijkheden en bevoegdheden nu niet altijd harmonieus ten opzichte van elkaar. Zo noemde hij de problemen rond het goed organiseren van interfacultaire opleidingen. Die kan het CvB alleen met drastische maatregelen aanpakken en niet routinematig, zoals zou moeten.
Als een ander voorbeeld van wat er momenteel mis is met de bestuursstructuur haalde hij de discussie rond de topinstituten aan. 'Binnen de universiteit bestaat de neiging om buitengewoon egaliserend te zijn. Wij hebben elf instituten en de faculteiten zijn unaniem van mening dat die allemaal gelijk behandeld moeten worden. Dat betekent dus dat er geen naar de Europese top gaat.'
Macht
Daarnaast wordt de UT geconfronteerd met afnemende basisfinanciering door de overheid en toenemende concurrentie. De macht van de student groeit snel en: 'Studenten zullen onderwijsfaciliteiten claimen die de klok rond bereikbaar zijn, zeven dagen per week', aldus de notitie. Bovendien manifesteert het hbo zich steeds meer als een 'volwaardige en concurrerende partner in het hoger onderwijs'.
Tijdens de discussie stelde Veltman dat het hbo de universiteiten links en rechts inhaalt. 'Waar wij tien jaar geleden nog niet dachten aan gelijkwaardigheid hebben zij zich inmiddels een academische status verworven. Ze mogen titels uitdelen.' In de notitie wordt geïmpliceerd dat het succes van het hbo mede te danken is aan het feit dat op instellingsniveau de bestuurlijke verhoudingen duidelijker zijn en ook de landelijke profilering beter is dan die van de universiteiten.
De toenemende concurrentie stelt veel hogere eisen aan het vermogen van de UT bijtijds kansen en risico's te detecteren, meent het CvB. Daarom kan het debat over de bestuursorganisatie 'niet langer naar binnen en retrospectief' zijn. De professionals, docenten en onderzoekers, zouden de blik al eerder naar buiten hebben gericht en de bestuursgremia moeten die 'achterstand' inhalen. Het College ziet daarin voor zichzelf de taak het voortouw te nemen door de discussie onder de betrokkenen te stimuleren.
Kans
Daarbij wordt het wetsvoorstel als een kans gezien die ruimte schept voor een meer 'persoonlijke' aanpak van de uitdagingen waar de UT voor komt testaan. 'Persoonlijke verantwoordelijkheid prikkelt en daagt mensen uit, meer dan collectieve besluitvormingen verantwoordelijkheid. Persoonlijke verantwoordelijkheid en overleg, advisering en verkrijgen van draagvlak zijn niet strijdig, integendeel.'
De democratie moet wel behouden blijven, vond Veltman tijdens de discussie met de universiteitsraad. Van bijvoorbeeld zaken als het instellingsplan en de begroting kon hij zich voorstellen dat democratische controle blijft plaatsvinden. Maar als wordt gesteld dat 'het toch zo goed tussen de universiteitsraad en het CvB' wil hij daarbij wel aantekenen dat het een 'delicate verhouding' is. 'Dat komt onder anderen tot uiting in de geweldige tijdsbesteding die het kost om die verhouding goed te houden, eenderde van de tijd van de collegeleden.'
Misverstanden
Ook in het debat over de modernisering van de universitaire bestuursstructuur poogde het College dinsdag de raad voor zich te winnen. Veltman weet een deel van de kritiek van de raad aan 'veel' en 'fundamentele' misverstanden. Allereerst is de versie van het wetsvoorstel dat de minister naar de Raad van State heeft gestuurd 'aanzienlijk gewijzigd'. Onbekend is echter hoe. Ten tweede is het geenszins zo dat het CvB al een oordeel over de voorgestelde bestuursstructuur heeft. En ten slotte wil de Collegevoorzitter een 'echte' discussie voeren en geen loopgravenoorlog. Hij beloofde begin december met een uitgebreidere nota te komen die daarvoor het uitgangspunt moet vormen.
