Heel lang geleden hadden ze al eens ruzie. In 1992 om precies te zijn. De Keuzegids Hoger Onderwijs, een onafhankelijke consumentengids voor aankomende eerstejaars, zou aan `onzorgvuldige informatieverzameling' doen. Tenminste, dat vond een aantal hogescholen. Het probleem lag onder meer in de manier waarop uitzendkrachten enquêteerden onder studenten van hogescholen en universiteiten. Zij moesten vijftig formulieren uitreiken aan studenten uit verschillende studiejaren. Maar ijverige docenten hadden bespeurd dat sommige uitzendkrachten de formulieren maar lukraak in de kantine uitdeelden. Zonder te verifiëren in welk jaar de studenten zaten! Slordig. Daar was iedereen het over eens. En de makers van de Keuzegids beloofden beterschap. De Keuzegids, die Enschede twee jaar geleden uitriep tot 'beste studentenstad van Nederland' en lovende woorden had voor enkele UT-studierichtingen, wordt uitgegeven door Onderwijs Pers in Leiden en krijgt subsidie van het ministerie van Onderwijs Cultuur en Wetenschappen. De gids wil tegenwicht bieden aan opgeklopte en partijdige voorlichting door universiteiten en hogescholen. Tussen 1991 en 1993 is de gids vijfmaal in tijdschriftvorm verschenen. Na anderhalf jaar pauze wordt de gids medio september uitgebracht, met in beeld alle grote clusters van opleidingen.
De kritiek op de enquêtemethoden heeft de redactie van de Keuzegids zich aangetrokken. Er werd (en wordt) nu telefonisch geënquêteerd door de gerespecteerde organisatie Research voor Beleid, die het onderzoek uitvoert. Ook anderszins is men welwillend naar de hogescholen toe. Zo wordt bij de vergelijking tussen opleidingen rekening gehouden met lopende reorganisaties en worden auteurs geinstrueerd niet agressief instellingen te benaderen.
Iedereen gelukkig en tevree? Nee dus. In mei stuurde de HBO-Raad een brief aan alle besturen en voorlichters van hogescholen. De brief geeft een beknopte historie van de totstandkoming van de Keuzegids en alles wat er in het verleden niet aan deugde. Als klap op de vuurpijl schrijft de HBO-Raad dat de IB Groep, de voormalige Informatiseringsbank, die de persoonsgegevens voor de studentenenquetes aandraagt, de privacybepalingen heeft geschonden. Volgens de HBO-Raad is er geen enkele juridische basis voor het leveren van persoonsgegevens voor onderzoek door de IB Groep. Het bestuur van de HBO-Raad zal de Informatiseringsbank en het ministerie dan ook om opheldering vragen. 'Het hele privacy-verhaal lijkt een gelegenheidsargument', zegt Frank Steenkamp, hoofdredacteur van de Keuzegids. 'Kennelijk kunnen sommige hogescholen nog steeds moeilijk wennen aan een onafhankelijke consumentengids.' Vooral binnen de sector techniek is de argwaan tegen de Keuzegids diepgeworteld. Van bovenaf werd zelfs de oekaze uitgevaardigd dat niemand medewerking zou mogen verlenen aan de totstandkoming ervan. Steenkamp: 'Het lijkt op wat sommige bedrijven meemaken. Ze hebben jaren geleden een moertje verkeerd aangedraaid of een produkt verstierd, en nog steeds zingen de verhalen rond van mensen die beweren dat er iets niet `deugt' aan de produkten. We dachten die broodje aap-verhalen ontzenuwd te hebben, maar de koudwatervrees bij sommige hbo-instellingen is groot.'
Dat de bezorgdheid over de privacy een stok is om de hond te slaan, wordt door de HBO-Raad ontkend. Margreet van 't Haaff, voorlichter van de HBO-Raad: 'De mogelijke argwaan binnen sommige hogescholen tegenover een onafhankelijke keuzegids staat totaal los van onze bedenkingen over de privacy.' Volgens de woordvoerder zijn klachten binnengekomen van studenten die door Research voor Beleid zijn geenqueteerd. 'Studenten vroegen: hoe komen jullie aan die gegevens? Nou, daar werd dan onduidelijk op geantwoord. Dat het om een steekproef ging, waarbij niet alle persoonsgegevens gebruikt worden, was bijvoorbeeld niet duidelijk.'
De Keuzegids moet een jaarlijks terugkerende activiteit worden.
Stan de Jong/Trajectum, Utrecht
