Het programma CAMAS (Computer-Aided Modeling, Analysis and Simulation) is ideaal voor het efficiënt ontwerpen van mechatronische systemen. CAMAS maakt interactief doorrekenbare modellen (grafieken/draadfiguuranimaties). Daarbij gebruikt het programma onder andere bondgrafen (blokschema's): relaties tussen componenten van een model worden met behulp van wiskundige grafen vastgelegd en vertaald in wiskundige vergelijkingen. Daarmee kan het gedrag van het model vlot worden doorgerekend.
Het bedrijf dat CAMAS gaat verkopen is 10 maart opgericht als Controllab Products BV. Directeur en vooralsnog enig personeelslid van het bedrijfje is ir. Christian Kleijn. Hij studeerde in 1992 af in regeltechniek en volgde de ontwerpersopleiding mechatronica. Nu gaat hij met CAMAS aan de slag. 'We vonden het zonde om zo'n mooi programma niet commercieel op de markt te brengen. Zo is het balletje gaan rollen', vertelt Kleijn.
Kleijn zelf werkte met CAMAS tijdens zijn ontwerpersstage bij Unilever, een bedrijf waarmee het Laboratorium veel samenwerkt. Met behulp van modelvorming via CAMAS kon hij een falende testopstelling in korte tijd ombouwen tot een goed werkende verpakkingsmachine die margarinekuipjes van dekseltjes voorziet. 'Met CAMAS kun je ontwerpen wijzigen zonder dat je nieuwe testopstellingen hoeft te maken. Dat betekent enorme tijdwinst.'
CAMAS heeft een voorgeschiedenis: een voorloper was het van 1970 daterende THTSIM (Technische Hogeschool Twente Simulation Program, later TUTSIM), dat wereldwijd door derden is verkocht. Aan CAMAS is vanaf 1984 gewerkt. In 1990 promoveerde dr.ir. J. Broenink op een demonstratieversie, die daarna verbeterd is in samenwerking met Peugeot/Citroen en Unilever en binnen het ESPRIT-project OLMECO. Op kosten van de Open Universiteit werd de bestaande UNIX-versie in 1993 uitgebreid met een pc-variant. Inmiddels staat de opvolger van CAMAS in de steigers: MAX (Modelling and Analysis eXpert System). MAX is onder meer uitgebreid met grafische modelvorming.
Het plan om voor het uitbaten van CAMAS een zelfstandig bedrijf op te richten had twee redenen, zegt Kleijn. De vakgroep zelf mag allereerst geen 'resultaatverplichting' met klanten aangaan. 'We kunnen nooit zeggen: 1 januari is het klaar, want dat mogen we gewoon niet garanderen.' Daarnaast zou de verkoop veel rompslomp met zich meebrengen. 'Commercieel bezig zijn gaat ten koste van het onderzoek en onderwijs van de vakgroep.'
Verkoop via de dienst TRD is niet overwogen, vertelt Kleijn, hoewel TRD in het verleden technische UT-vindingen commercieel heeft geëxploiteerd (zoals de Twente Mixing Ring). 'Zij hebben commerciële know-how maar weinig inhoudelijke kennis. Ik heb inhoudelijke kennis maar weinig commerciële know-how. Da's echter makkelijker bij te spijkeren dan andersom.'
De rechtspersoon UT is eigenaar van de aandelen van de BV en controleert de jaarrekeningen en administratie via FEZ. Verder staat de UT financieel buiten het project, zegt Kleijn. 'Het startkapitaal (40 duizend gulden) wordt betaald door het Laboratorium voor Regeltechniek. Dat staat ook garant bij tijdelijke liquiditeitsproblemen. Het Lab neemt het risico. Als dit commercieel avontuurtje misloopt zijn de kosten voor hen.'
Vakgroep en CLP hebben onderling de taken verdeeld. De vakgroep levert het produkt en ontvangt daarvoor licentie-afdrachten van CLP. Zij blijft eigenaar van de software en houdt er daardoor wetenschappelijk greep op. CLP verzorgt de verkoop, demonstraties en cursussen en bemant een help-desk. Daarnaast treedt CLP voor de vakgroep op als kanaal richting markt. 'Onderzoekers krijgen zo meer voeling met het bedrijfsleven.'
En dat is belangrijk, zegt Kleijn: 'Wat wetenschappers een goed produkt vinden is niet meteen een goed produkt voor de klant. Bij hen staat inhoud voorop, presentatie is minder belangrijk. De klant kijkt vooral of een programma makkelijk is om mee te werken. Die slaat meteen op tilt als er iets mis is. We besteden daarom nu veel extra tijd aan het perfectioneren van programmatuur en help-files. Want als iemand een demonstratiepakket niet in vijf minuten aan de praat krijgt, gooit hij het weg.'
Ook voor het prille bedrijfje zelf is de intensieve wisselwerking met lab en vakgroep lucratief, verwacht Kleijn. De vakgroep genereert immers nieuwe ontwikkelingen. 'Als onderdeel van het netwerk van de vakgroep zit je op de eerste rij bij de ontwikkeling van nieuwe software. Ook kun je beter contact houden met je vakgebied. Ik merk nu al hoe belangrijk dat is, als je voortdurend druk bent met de rompslomp van een bedrijf.'
Directeur Kleijn - in loondienst bij de BV - spint garen bij de constructie. 'Het is eigenlijk een TOP-plaats (Tijdelijke Ondernemers Plaats), maar dan zonder TOP-geld. Ik heb er zelf geen geld in hoeven te steken.' Zijn voornaamste zorg is de financieel-administratieve bedrijfsvoering. 'Iets waar ik als techneut niet voor doorgeleerd heb.' Kleijn volgde daarom eerst maar eens de cursus 'Ondernemer worden' van TSM Business School.
Maar waarom waagt hij zich eigenlijk op het ondernemerspad? Kleijn: 'Het is toch een droomaanbod voor een afstudeerder: zet een bedrijf op en word zelf directeur, en dat zonder dat je zelf enig financieel risico hoeft te lopen!' Het is de 'ontdekkingsreis' die trekt. 'Misschien zit ik over vijf jaar wel in een eigen pand met vijf of tien man vast personeel.'
Van het produkt CAMAS (pc-versie: 3500 gulden; UNIX-versie: 25 duizend gulden) heeft Kleijn grote verwachtingen. Hij hoopt het eerste jaar een kleine 200 duizend gulden om te zetten; het tweede jaar zou dat 350 duizend gulden moeten zijn. Dat zou de vakgroep respectievelijk 53 duizend gulden en 94 duizend gulden aan licentie-afdrachten (40 procent van de verkoopprijs) opleveren. Voor CLP zelf is een klein winstje voorzien. 'Ik ben allang blij als ik eind van het jaar quitte heb gedraaid, en met redelijke verwachtingen het komend jaar zou kunnen ingaan', aldus Kleijn.
