Het huidige hoger onderwijsbeleid kent wat betreft de verdeling van lusten en lasten twee duidelijke uitgangspunten. Iedereen met een passend diploma heeft recht op toegang. Maar om de kosten van het massale onderwijs te dekken, moeten studenten wel een steeds groter deel ervan zelf betalen. Het heersende idee is dat studenten wel tot deze investering in hun eigen toekomst bereid zullen zijn. Uit een grootscheepse enquête blijkt nu echter dat de modale student het oneens is met beide hoekstenen van dit overheidsbeleid. Driekwart van de benaderde studenten is geporteerd voor meer selectie aan de poort. Bijna tweederde schrijft aan de steeds hogere studieschulden een afschrikkende werking toe. Dat laatste doet vermoeden dat er bij studenten meer `leenaversie' is dan minister Ritzen tot nu toe aanneemt.
Eind januari zijn landelijk 12 duizend studenten, waarvan tien duizend in het hbo en tweeduizend universitair, telefonisch ondervraagd door onderzoekbureau Research voor Beleid in Leiden. Het ging om een enquête over onderwijskwaliteit, bestemd voor de later dit jaar verschijnende Keuzegids Hoger Onderwijs. In opdracht van het Hoger Onderwijs Persbureau werd aan de vragenlijst echter ook een opiniepeiling over het onderwijsbeleid toegevoegd. De studenten konden daarbij rapportcijfers toekennen aan een viertal stellingen.
Afschrikking
De meeste steun kreeg de stelling dat er 'best een strengere selectie aan de poort (mag) komen om te zorgen dat bij elke studie alleen de echt geschikte en gemotiveerde studenten worden toegelaten.' Van de hbo-studenten gaf 76 procent een zes of hoger voor deze stelling. Op de universiteiten was 69 procent geporteerd voor meer selectie. Uit de enquête blijkt zoals gezegd ook een sterke afwijzing van het studiefinancieringsbeleid. En er werd geen vrijblijvende uitspraak gevraagd. Studenten moesten zeggen of, als ze nu voor de keus stonden om te gaan studeren, het vooruitzicht van oplopende studieschulden hen zou afschrikken. Tweederde van alle ondervraagden onderstreepte deze stelling en gaf hem een 6 of hoger. Omdat `afschrikken' nog een wat vage term is, werd aan ruim vierduizend studenten ook een reactie gevraagd op de stelling dat ze, vanwege de hoge studieschulden op dit moment niet aan de studie zouden beginnen die ze nu volgen. Zelfs deze zeer stellige uitspraak kreeg steun van dertig procent van de ondervraagden. Dit wekt de indruk dat leenaversie de komende tijd wel degelijk een fors aantal aanstaande studenten van een studie kan afhouden.
Ook over de relatie hbo/universiteit konden de ondervraagden zich uitspreken. De reacties liepen uiteen: Op de universiteit vond tweederde dat er 'duidelijker onderscheid' tussen beide onderwijssoorten moet komen. Maar in het hbo werd minder waarde gehecht aan dit statusverschil: hier steunde slechts de helft van de studenten deze stelling. Bij alle stellingen verschilde de mening van diverse groepen studenten overigens in meerdere of mindere mate. Vooral over de eigen `leenaversie' liepen de standpunten uiteen. Van de hbo-studenten zag 71 procent in de hoge studieschulden een afschrikkende werking. Universitaire studenten bleken meer bereid tot investeren: van hen zou slechts 58 procent zich laten afschrikken. Bij geneeskunde en economie ligt dit percentage nog veel lager.
