In de afgelopen tien jaar werden 534 produkten gelauwerd met het Nederlandse keurmerk 'Goed Industrieel Ontwerp'. De UTX-SWING was precies de vijfhonderdste, reden tot extra feestvreugde. In zijn kantoortje naast de werkplaats van Ambroise Holland bv toont Kunst, verantwoordelijk voor marketing en financiën, een miniatuur van de bekroonde elegante knie-enkel-voet orthese. Ter vergelijking laat hij ook het ruim drie keer zo zware bakbeest zien waar mensen met een verlamd been tot nu toe op waren aangewezen. Belangrijkste verschil is dat de door Van Leerdam ontworpen orthese een buiging van de knie toelaat, waardoor het mogelijk is ondanks de 'beugel' een natuurlijke loopbeweging te maken. Daarmee is de 'kosmetische' waarde van het ontwerp hoog en dat is één van de drie voorwaarden die de zogenaamde '3C-philosophy' van emeritus-hoogleraar Jan Cool van de UT aan biomechanische ontwerpen stelt. Naast de C van Cosmetic, horen daartoe ook de C van een hoog draagComfort en de C van bedieningsgemak ofwel Control characteristics.
Van Leerdam en Kunst hebben inmiddels de 'Cool-award' in het leven geroepen voor een innovatief ontwerp van een prothese of orthese dat voldoet aan de '3C-philosophy'. De uitreiking van de prijs vindt volgend jaar plaats tijdens het driejaarlijkse congres van de 'International Society for Prosthetics and Orthotics', waar de hele orthese- en prothesewereld zich verzamelt. De prijs is uiteraard een tribuut aan de hoogleraar die mede aan de wieg stond van Ambroise Holland bv. Maar ook marketing-overwegingen spelen een rol.
Opsteker
Dit geldt eveneens voor de erkenning 'Goed Industrieel Ontwerp'. Die is natuurlijk een opsteker voor compagnon Van Leerdam én voor het vakgebied, want dat is altijd een beetje een stiefkindje van orthopedisch ontwerpers geweest. Het vakgebied van de prothesen is veel groter. Bovendien biedt een prothese meer mogelijkheden omdat die een lege ruimte opvult. Een orthese is altijd teveel en wat dat betreft dus een vervelend ontwerpobject. Last, maar zeker niet least is de erkenning echter een aardige 'marketing-tool', vooral voor het buitenland.
Want de knie-enkel-voet orthese moet de grens over. De Nederlandse markt is te klein voor Ambroise Holland bv. Afgelopen jaar werden veertig knie-enkel-voet orthesen verkocht en dat moeten er jaarlijks vierhonderd worden. Het bedrijf produceert, dankzij Cool, ook handprothesen en armorthesen maar die leverden afgelopen jaar slechts 20 procent van de omzet. Kunst is druk in de weer met distributeurs en in september moeten de eerste knie-enkel-voet orthesen aan Amerika en Canada worden geleverd. Verdere export is dan een kwestie van tijd.
Lastig
Het produkt is zo bijzonder dat het eigenlijk zichzelf verkoopt, vertelt Kunst. Maar het probleem is dat het aan vier mensen moet worden verkocht. 'De orthese is bedoeld voor de patiënt, die moet er tevreden mee zijn. Maar de patiënt zien wij nauwelijks. Die komt bij een revalidatiearts en specialisten in Nederland luisteren alleen naar zichzelf. Het is heel lastig ze te bereiken. Dan heb je de verzekeraar, die dat ding moet betalen en je er dus van moet overtuigen dat dit het juiste produkt is voor deze patiënt. Uiteindelijk heb je de orthopedische instrumentenmaker. Dat is degene die het ding daadwerkelijk koopt. Die instrumentenmaker is een technicus, die vindt techniek leuk. Maar hij kiest samen met een arts en die heeft een hele andere achtergrond.'
Normaal gesproken maakt een instrumentenmaker de hele orthese, maar de UTX-SWING wordt geheel in Enschede gemaakt. Ambroise Holland bv wil, zeker nu nog, de produktie in eigen hand houden. 'Dit produkt vereist een veel grotere nauwkeurigheid dan de instrumentenmakers gewend zijn. Daar is een cultuurverandering voor nodig.'
Voor de produktie is inmiddels een medewerkster aangenomen. Bovendien werkt een parttime constructeur/tekenaar aan de ontwikkeling van hulpstukken die een seriematige produktie mogelijk moet maken. Want Van Leerdam heeft niet alleen een functioneel ontwerp gemaakt op basis van een goede beschrijving van het biomechanische probleem, maar ook een maakbaar ontwerp, benadrukt Kunst.
Risico's
Waarom hebben beide doctoren eigenlijk voor de risico's van het ondernemerschap gekozen? 'Ik heb een beetje afkeer van het universitaire systeem, zeker in Nederland. Als onderzoeker word je gelimiteerd tot het doen van onderzoek. Meedenken in onderzoekprogramma's is er niet bij. Als promovendus moet je gewoon onderzoek doen en je klep houden. Dat geldt ook een beetje voor Van Leerdam. Als je verder wat wilt bereiken in de academische wereld moet je hoogleraar worden en die plaatsen zijn erg beperkt. Dan kun je kiezen voor werken binnen een bedrijf, maar dit is veel spannender.' Overigens vindt hij het runnen van onderneming wel meevallen: 'Wij zijn er achter gekomen dat je met boerenverstand heel ver komt.'
De grootste uitdaging zien hij en compagnon Van Leerdam toch in het bedenken van innovatieve produkten. Vooralsnog richt Ambroise Holland bv zich daarbij op de ontwikkeling van een driedelige beenprothese waarvan het ontwerp ook afkomstig is van een UT-promovendus.
