I had a dream, sprak M.L. King in de zestiger jaren. Ik had ook wel eens een droom. Niet zo verstrekkend als die van King, en met minder wereldschokkende gevolgen, maar toch. Ik neem de vrijheid u daar eens deelgenoot van te maken.
Toen ik in 1985 naar de THT kwam viel mij op dat mij van diverse zijden geadviseerd werd om toch vooral aandacht te besteden aan [de samenwerking met] het hbo. Nu lag dat althans voor mij niet direct voor de hand, omdat dat onderwerp niet tot mijn primaire portefeuilles behoorde, maar je volgt de ontwikkelingen natuurlijk wel. En daar waar mee te [be]sturen valt doe je dat.
Onder leiding van de voorzitter van het stichtingsbestuur van wat nu de Hogeschool Enschede heet - toevallig [?] ook de burgemeester van de gemeente Enschede - werd de concentratie van het Twentse hbo in Enschede voortvarend aangepakt. Er moest door de fusie en nieuwbouw van de ziekenhuizen Stadsmaten en Ziekenzorg een bestemming worden gevonden voor de panden die verlaten werden, en wat lag meer voor de hand dan daarin de hogeschool te huisvesten, met de nodige nieuwbouw annex. Voor de gemeente een aantrekkelijke optie, want het impliceerde een nieuwe bestemming voor bestaande panden op een aantrekkelijke locatie, die levendigheid in het centrum zou garanderen.
Maar was dat uiteindelijk wel een verstandige keuze? Een andere optie, die tenminste zo voor de hand lag, was het concentreren van het hoger onderwijs in het middengebied [dat toen nog niet zo heette] in de buurt van de universiteit. Dat zou een verdere samenwerking tussen beide instellingen voor hoger onderwijs bevorderen. Voeg daaraan toe de aspiraties van het ITC, instelling voor internationaal [hoger] onderwijs, om eveneens nieuwbouw te plegen, en een concentratie van alle instellingen voor hoger onderwijs op één plaats tussen de bebouwde kommen van Enschede en Hengelo, inderdaad, wat door de commissie Wagner in 1988 het middengebied werd genoemd, lag in het verschiet. Voordelen (ik beperk mij):
gezamenlijk gebruik van de vele mogelijkheden die de enige echte campus van Nederland biedt;
gezamenlijk gebruik van onderwijsvoorzieningen, met alle schaalvoordelen van dien;
gezamenlijk gebruik van facilitaire diensten, waardoor voor elk van de instellingen de overhead zal afnemen;
de mogelijkheid om gezamenlijk een auditorium op te zetten en te exploiteren;
mogelijk in de toekomst zelfs een experiment met een koepelbestuur, en zelfs integratie van deze vormen van hoger onderwijs zou niet uitgesloten zijn. Een uniek experiment voor het Nederlandse hoger onderwijs!
Toch is het daar niet van gekomen, en zal het er zelfs nooit meer van kunnen komen. Da's jammer, heel jammer. Deels waren wij daar zelf debet aan. Ik herinner mij dat in 1987 van de kant van de UT wel erg expliciete ambtelijke contacten met hetdepartement zijn geweest om het ITC te bewegen 'onze' kant op te schuiven, contacten die begrijpelijkerwijs door het ITC als bedreigend werden ervaren. En het ITC bracht als hoofdargument tégen naar voren dat de integratie van wonen en werken dan geweld zou worden aangedaan: de ITC-huisvesting aan de Boulevard en de studentenhuisvesting in het Dish-hotel, op loopafstand eveneens aan de Boulevard, waren immers onlosmakelijk met elkaar verbonden. Maar de nieuwbouw van het ITC op het voormalige Van Gend & Loos-terrein heeft een vergelijkbaar effect op dat adagium als huisvesting op het Business & Science Park, vlak bij het station Drienerlo, met een te voorziene goede verbinding met het centrum van Enschede.
En de Hogeschool Enschede? De genoemde variant bleek destijds onbespreekbaar, omdat hij haaks stond op het streven van het gemeentebestuur naar concentratie van een aantal activiteiten in en rond het centrum van Enschede. Ik vrees toch dat de voortvarendheid van het gemeente- en stichtingsbestuur tot een suboptimale oplossing heeft geleid, die voor de korte termijn wellicht valide was, maar voor de langere termijn niet van kortzichtigheid ontbloot is. Hoe zou bijvoorbeeld de exercitie Dubbelstad zijn gelopen als de concentratie van het hoger onderwijs in het middengebied had plaatsgevonden, precies tussen beide kernen in? Niemand had dan kunnen beweren dat Enschede al die zaken naar zich toe had getrokken!
Misschien dat andere sectoren van het hoger onderwijs toch nog voor invulling van dat gaatje kunnen zorgen? Nu is er nog ruimte, over een paar jaar niet meer. Ik har'n dreum...
Frits Schutte
