door Monica van der Garde en Moniek Hüsken
'Ik was het eerste meisje dat Werktuigbouwkunde kwam studeren (in 1970, red.) en dat vonden mijn mannelijke medestudenten nogal opzienbarend. Niet dat ze het niet leuk vonden, maar ik kreeg wel vaak opmerkingen. Het voordeel was dat ze sommige karweitjes voor je op wilden knappen. Ze wilden graag voor je achter de draaibank werken en dat liet ik ze dan ook doen. Nadeel was dat je niet goed mocht zijn. Dat werd niet geaccepteerd.' Na de algemene propaedeuse stapte ze over op Chemische Technologie. Later begon ze tevens aan (toen nog) Bedrijfskunde, zodat ze uiteindelijk de trotse bezitter van twee bullen werd.
Hilke Hamstra heeft goede herinneringen aan haar studententijd, vooral aan haar sportieve prestaties. In de jaren dat ze studeerde besteedde ze meer tijd aan haar favoriete sporten volleybal en badminton, dan aan haar studie. 'Als je hard werkt is het onontbeerlijk dat je aan sport doet. Je geestelijke arbeid moet gelijk opgaan met je fysieke inspanningen. Teamsporten kunnen ook belangrijk zijn voor het vormen van je persoonlijkheid. Als er iemand bij me op sollicitatiegesprek komt, hoef ik meestal niet te vragen of hij een teamsport doet. Dat haal je er uit, sporters zijn vaak socialer.'
Trainee
Na haar studie werd ze aangenomen als marketing-trainee bij Unilever, het bedrijf waar ook haar man werkte. Sommigen vonden haar a-sociaal, omdat ze een schaarse baan voor de neus van een man wegkaapte. 'Ik ben het nog weleens tegen gekomen als ik solliciteerde. Dan vroeg iemand: 'Wat vind je man er nou van dat je zoveel weg bent?' Ik denk dat de generatie die nu op de arbeidsmarkt komt daar minder last van heeft. Ze trekken zich er weinig van aan en lossen het anders op. Vrouwen met een academische opleiding zijn vaak getrouwd met een man die ook academicus is. Er is meestal overeenstemming over het huishouden en de kinderen en er zijn in deze tijd meer mogelijkheden voor kinderopvang. Het is nu ook onze generatie die mensen aanneemt en die heeft meer begrip voor dat soort dingen. Werkgevers gaan er nu van uit dat vrouwen blijven en willen ook in ze investeren.'
Vlotjes
Binnen Unilever stroomde Hilke overigens vlotjes door. Ze was opeenvolgend salesmanager, companyplanner en market developmentmanager. Maar de carrières van haar en haar man bij Unilever lieten zich wegens buitenlandse verplichtingen steeds moeilijker combineren. Bovendien wilde ze altijd al het liefst organisatieadviseuse worden. Daarom trad ze in 1989 als senior-adviseur in dienst bij Berenschot ('die waren blij met iemand van Unilever.') Hier deed ze verschillende projecten op het gebied van produktie, marketing, logistiek en internationale handel.
Niet lang daarna moest haar echtgenoot voor zijn werk naar Portugal. Hilke besloot hem, met instemming van Berenschot, achterna te reizen. Bijterugkeer in Nederland zou ze weer in dienst kunnen treden van haar oude werkgever. Eenmaal in Portugal startte ze een vestiging van het consultancy-bureau van haar ouders, ICR Europe bv. Het bureau richt zich op adviezen op het gebied van kwaliteitszorg, logistiek, marketing en produktie en begeleid de acquisitie van bedrijven. De klanten zijn veelal multinationals of internationale middelgrote ondernemingen in de chemische en de levensmiddelenindustrie in heel Europa.
Gevaar
'In mijn werk heb het meest gehad aan het vak procestechnologie van Chemische Technologie. Van Bedrijfskunde heb ik leren denken in primaire processen en geleerd om een bedrijf te analyseren in al zijn facetten. Marketing en logistiek heb ik pas later goed geleerd in de praktijk bij Unilever.' Wie echt carrière wil maken is volgens Hilke nooit uitgestudeerd en zal zich constant moeten bijscholen. Dat blijkt ook uit haar eigen curriculum vitae waarop een ruime verzameling (postdoctorale) cursussen prijkt.
Enkele jaren nadat ze zich in Portugal hadden gevestigd, werd haar echtgenoot naar Duitsland overgeplaatst. Omdat de Golfoorlog net was begonnen raadde Unilever de werknemers af veel te vliegen wegens het gevaar voor aanslagen. Daarom besloot Hilke opnieuw mee te verhuizen en uiteraard betekende dat een Duitse vestiging van I.C.R. Europe bv.
Tijdens de opstartfase trad ze echter, op verzoek, weer in dienst van Unilever. Als assistent van de verkoopdirecteur begeleidde ze de logistieke herstructurering van twee samengevoegde bedrijven. Twee jaar later liep ICR zo goed dat ze besloot zich toch weer fulltime met het bureau bezig te gaan houden.
Sinds kort hebben Hilke en haar man een zoontje. De verzorging daarvan delen ze. Achteraf wilde ze dat ze eerder voor het moederschap had durven kiezen. 'In onze tijd werd het steeds maar uitgesteld. Op een gegeven moment stel je het te lang uit. Dan is het ook te laat. Als ik vrouwen iets zou willen meegeven dan is het: wacht niet te lang. Kies rond je dertigste voor kinderen en doe het wat rustiger aan op het werk. Geef het niet op, maar blijf er voldoende bij betrokken zodat je het later weer op kunt pakken. Zo'n raad hadden mijn man en ik ook willen hebben. Dan hadden we het eerder geprobeerd.'
Aanpassen
Natuurlijk is het aanpassen, wanneer zowel man als vrouw carrière willen maken. 'Het vraagt een stuk doorzettingsvermogen. Ik moest iedere keer weer opnieuw iets opbouwen. Dat moet je ervoor over hebben en je moet het ook kunnen invullen. Ondanks het feit dat je elkaar niet iedere dag ziet moet je er toch voor elkaar zijn. Dat moet groeien. De een moet af en toe een stapje terug doen voor de ander. Dat hoeft niet altijd de vrouw te zijn, het kan ook de man zijn die zijn gezin enige tijd een hoge prioriteit geeft. Dat zou óók geaccepteerd moeten worden door werkgevers. Wat dat betreft valt er nog veel te doen aan de emancipatie van de man.'
Hilke Hamstra Pik: ...het hoeft niet altijd de vrouw te zijn die haar gezin enige tijd hoge prioriteit geeft...
