van studenten verbeteren
Bemiddelend, onpartijdig, fulltime aanwezig en bekend met studiezaken. Dat moet een ombudsman in het hoger onderwijs zijn. Er zijn er zijn er nog maar twee in Nederland: één aan de Technische Universiteit in Delft en één aan
die van Maastricht. 'Iedere universiteit moet er eentje krijgen', vindt de Delftse functionaris.
Wat een ombudsman kan, heeft de Delftse ombudsman Wil Knippenberg inmiddels bewezen. In oktober veroordeelde hij zijn universiteitsbestuur. Dat had volgens hem een verkrachte studente in de kou laten staan. Ze had zich tot twee maal toe beklaagd bij het bestuur. Dat had echter niets gedaan om de
twee verkrachters, aan wie een contactverbod was opgelegd, uit haar buurt te houden. Intussen vielen de twee medestudenten haar zelfs tijdens tentamens lastig.
Toen het college van bestuur en zelfs een studieadviseur haar niet wilden helpen, wendde de studente zich tot de ombudsman. Hij onderzocht de kwestie en kwam tot de conclusie dat de universiteit tekort schoot in het verlenen van hulp. Ook oordeelde hij dat het college van bestuur een beleid moet
ontwikkelen, waardoor slachtoffers van ongewenste intimiteiten
geen last meer hebben van hun verkrachters.
De Delftse verkrachtingszaak is slechts een voorbeeld van waar de ombudsman mee te maken krijgt, maar Knippenberg ziet het als een bewijs van de waarde van zijn werk. Er zijn universiteiten en hogescholen met een vertrouwenspersoon voor ongewenste intimiteiten, en alle instellingen hebben colleges van beroep voor klachten over het onderwijs. Maar bij een ombudsman
kunnen studenten voor alle klachten terecht. En, zegt Knippenberg, 'doordat ik onafhankelijk ben, komen studenten snel naar mij toe. Ik krijg de meest uiteenlopende problemen te horen. Van relatie- tot afstudeerproblemen.'
Knippenberg begon zijn loopbaan aan de TU begon als studieadviseur en werd later studentendecaan. Maar zijn werk onderscheidt zich nadrukkelijk van wat hij vroeger deed. 'Ik hoef geen beleid van de universiteit uit te voeren en hoef me daar dus ook niet over te verantwoorden. Terwijl decanen en studieadviseurs te maken hebben met commissies en raden en dergelijke.'
Ook kan de ombudsman onafhankelijk op onderzoek uitgaan naar de problemen van studenten met hun onderwijs. Knippenberg doet dat regelmatig. 'Als er veel klachten komen over een bepaalde zaak, dan onderzoek ik hoe ernstig de klachten zijn. Nu wil ik de problemen van het afstuderen onder het loep nemen', legt hij uit.
Dit doet Knippenberg door met een groot aantal studenten uit de afstudeerfase te praten over de problemen waarop ze stuiten. 'Nu al kan ik zeggen dat het vooral over de relatie tussen docent en student gaat', verklapt de ombudsman. 'Ik ga daarom bij het college van bestuur aandringen op meer
voorlichting over het afstuderen. De rechten en plichten van docenten en studenten moeten beter worden onderstreept.'
De ombudsman in Delft is bijna een jaar actief. Zijn collega in Maastricht, Ed Sprokkel, is een paar maanden later op het toneel verschenen. In tegenstelling tot Knippenberg heeft Sprokkel nog niet te maken gehad met ernstige klachten. 'Ik moet wel vaak bemiddelen voor een student bij een docent',
zegt de Maastrichtse ombudsman. 'Maar daarmee is het tot nu toe ook altijd opgelost. Dus ik hoef nooit de klachten door te spelen naar het college van bestuur.'
De landelijke studentenbond LSVb wil dat alle universiteiten en hogescholen een ombudsman moeten krijgen. Dat werkt beter dan wat er nu bestaat aanklachtencommissies en colleges van beroep en wat dies meer zij, zegt LSVbvoorzitter Larissa Pans. 'Je loopt sneller binnen bij één persoon die er
altijd is, dan dat je eerst een afspraak moet maken bij één of andere commissie. Een klachtencommissie behandelt een klacht vaak ook vanuit de
invalshoek van de universiteit of hogeschool en niet vanuit die van de student.'
Volgens Pans behandelt een ombudsman een klacht objectiever. 'Daarom vind ik dat eigenlijk iedere opleiding een ombudsman voor studenten moet hebben', vertelt ze. Binnenkort gaat de bond met minister Ritzen praten over de studentenstatuten - waarin rechten en plichten van studenten vastgelegd zijn. Bij die gelegenheid wil de LSVb pleiten voor een ombudsman in het
hele hoger onderwijs.
De LSVb zal in ieder geval te maken krijgen met verzet van universiteiten en hogescholen. Die willen niet de plicht opgelegd krijgen een ombudsman aan te stellen. 'Iedere opleiding moet zelf maar zien of ze dat wil', zegt Hans Bosman, die zich bij de vereniging van universiteiten VSNU met
studentenzaken bezighoudt. 'Ik denk dat de aanwezigheid van een studieadviseur voor veel universiteiten al voldoende is.'
De Delftse ombudsman Knippenberg vindt het geen overbodige luxe als hij meer collega's krijgt. 'Ombudsmannen kunnen ervoor zorgen dat er duidelijkheid komt in de rechtspositie van studenten', meent hij. 'Met meer ombudsmannen kunnen we samen een oordeel vellen over bepaalde zaken en dat ook
publiceren. Zo kan de rechtspositie van studenten worden verbeterd. En dat draagt bij aan een beter studieklimaat in Nederland.'
