Het aantal studenten dat voor hun opleiding naar het buitenland gaat, daalt drastisch. Dat is Ritzens eigen schuld: hij heeft het belangrijkste uitwisselingsprogramma dat er was opgeheven. En dus pakken dit jaar waarschijnlijk 5000 studenten minder hun koffers.
Deden er in 1993/94 bijna 11.000 studenten mee aan een uitwisselingsprogramma met het buitenland, dit studiejaar worden dat er vermoedelijk niet meer dan 6000. Dat voorspellen onderzoekers die in opdracht van de universiteiten en hogescholen de reislust van studenten in kaart hebben gebracht. STIR was een algemeen uitwisselingsprogramma waarvoor minister Ritzen jaarlijks vier miljoen gulden uittrok. Dit jaar doekte hij het echter op. De alternatieven die hij opzette, blijken niet op te wegen tegen het wegvallen van STIR.
Uit het onderzoek blijkt overigens dat studenten zich minder dan verwacht iets aantrekken van de studiefinanciering en de temponorm. Vermoed werd dat studenten minder vaak zouden afreizen naar het buitenland, nu zij nog maar vier jaar beurs krijgen. Volgens het onderzoek valt dat vooralsnog erg mee, omdat de norm voor studenten die nu naar het buitenland gaan nog op 25 procent ligt. Wèl zorgen zijn er voor het studiejaar 1998/99 en later. Die lichting studenten moet minstens 50 procent van de studiepunten halen.
Nu al wegen studenten de voors en tegens van een buitenlands verblijf tegen elkaar af. Ze zijn bang dat ze studievertraging en dus een studieschuld oplopen als zij voor hun opleiding naar het buitenland gaan. Met een temponorm van 50 procent, zo vermoeden de onderzoekers, zullen meer studenten gewoon thuis blijven. Ze hoeven dan ook hun bijbaantje niet op te zeggen.
Tot dusver is het aantal studenten dat tijdelijk over de grens studeert slechts licht gedaald - afgezien van het opheffen van STIR. Vooral bij de studierichtingen economie en techniek is de animo minder. Bij economie zou dat komen omdat internationalisering daar inmiddels heel gewoon is: het nieuwtje is er van af. De terugloop bij techniek zien de onderzoekers als een voorbode van een daling bij alle studies.
Uit interviews en een enquête blijkt dat studenten de informatie over studeren of stage lopen in het buitenland nogal gebrekkig vinden. Bovendien hebben ze soms moeite om de studiepunten voor de vakken die zij elders hebben gevolgd, erkend te krijgen. Wanneer die belemmeringen worden opgeheven en een buitenlandse studieperiode beter wordt ingepast in het lesprogramma, zo zeggen de onderzoekers voorzichtig, lijkt 'een zekere omvang' van de reizende studenten gewaarborgd.
