Volgens recruiter R. Jansen 'moet je, voordat je gaat solliciteren weten wie je bent, wat je capaciteiten zijn en wat voor functie je denkt te gaan bekleden.' Jansen is werkzaam bij KPMG-Ebbinge, naar eigen zeggen het toonaangevende bureau voor werving en selectie van top-management in Nederland. 'De eerste vraag is waarschijnlijk het moeilijkst te beantwoorden. Je bent het product van het leven dat achter je ligt. Ga dus na wat voor keuzes je waarom hebt gemaakt. Hoezo een technische universiteit? Vond je op de middelbare school wiskunde leuk omdat wiskundesommetjes altijd goed of fout zijn? En ben je daarom misschien een starre zwart-wit denker?'
De tweede vraag, 'wat zijn mijn capaciteiten', heeft te maken met intelligentie. 'Als je op een universiteit zit ben je slim. Maar over welke soort intelligente praten we dan? De emotionele, de sociale, de cognitieve of de praktische intelligentie? Stel, je scoort sociaal wat minder. Misschien is het dan niet onverstandig ergens op een laboratorium te beginnen.'
De vraag naar je ambities licht in het verlengde van de vorige twee. 'Wil je adviseur of manager worden? Ben je techneut of generalist? Ga je voor een staf- of een lijnfunctie? Kies je voor de overheid of het bedrijfsleven? Zie je meer in een multinational of past het midden en kleinbedrijf beter bij je? Zorg dat je er achter komt. Schroom bij al dit zelfonderzoek niet je vrienden of huisgenoten in te schakelen. Vraag aan hen of zij jou ook zien als de manager waar je jezelf graag voor houdt. Van echte vrienden mag je een eerlijk antwoord verwachten.'
Tips
Weet je wie je bent dan kun je beginnen met solliciteren. K. Redert van KPMG-Ebbinge, had een aantal tips. 'Zorg er voor dat de sollicitatiebrief een eigen stijl heeft. Gebruik korte zinnen, presenteer jezelf, motiveer waarom jij juist de geschikte kandidaat bent, laat zien dat je de moeite hebt genomen om iets over het bedrijf aan de weet te komen en geef blijk van je enthousiasme. Zonder al te eager over te komen natuurlijk. En dat alles op maximaal één A4'tje.
'Een CV mag uit niet meer dan twee A-viertjes bestaan, moet chronologisch opgebouwd zijn, dient geen onzin te bevatten en is voor iedereen anders. Schrijf je dat je voetbalt, geef dan aan wat je bij die vereniging doet. Zit je meestal op de reservebank of ben je alleen maar een gevaarlijk opkomendemiddenvelder, vergeet de voetbalclub dan maar. En vergeet niet, de lay-out is best belangrijk.
'Mag je op gesprek, bereid je dan terdege voor. Verdiep je in het bedrijf, oefen sollicitatiegesprekken met je huisgenoten en koop een net pak dat past bij je persoonlijkheid. Zo'n kostuum kan desnoods groen zijn. Het is ontzettend belangrijk dat je weet bij wat voor soort bedrijf je solliciteert. Welke cultuur heerst er en met wie ga je praten. Om daar achter te komen gebruik je je contacten. Internet, artikelen uit vaktijdschriften of het alumni bestand zijn eveneens geschikte bronnen.
'Let tijdens het gesprek op intonatie, kijk iemand aan, geef bij binnenkomst een ferme handdruk, en wees kritisch.' Ook hier geldt weer: niet te kritisch. Het moet namelijk wel matchen tussen jou en de personeelsfunctionaris.
Volgens Jansen is je toegevoegde waarde het belangrijkste. 'Laat die tijdens een gesprek zien. Want: someone with a belief is equal to 99 who have only interest.'
Assessment
De boodschap van J. van Minden, directeur van assessmentcenter Psycom en auteur van diverse boekjes over psychologische tests en assess-ments, was even langdradig als duidelijk. 'Moet je tijdens een sollicitatie procedure een psychologische test doen, dan heb je pech. De validiteit van dergelijk onderzoek is of heel laag of onbekend. Tests met Cijfer- of figurenreeksen, raven matrijzen of vragen in de trant van: wordt u wel eens boos, zeggen niets over iemands intelligentie, sociale vaardigheden of persoonlijkheid. Om over de bekende psychiatrische vlekkentest helemaal maar te zwijgen. Wordt je met een dergelijke tekening geconfronteerd, neem die dan in de hand, zeg er iets over, draai hem een kwartslag en zeg iets anders. Herhaal dit tot je rond bent. Volgens de interpretatoren is iemand die zo reageert intelligent!' Het komt volgens Van Minden zelfs regelmatig voor dat gepromoveerde academici op een IQ-test niet hoger scoren dan mavo-drie.
Een dag in een assessmentcenter levert veel betere informatie over iemands persoonlijkheid op. Van Minden: 'Door casestudies probeert men er achter te komen hoe de kandidaat in bepaalde situaties zal reageren. De opdracht moet uitgewerkt worden in een tweegesprek waarin je iemand moet overtuigen, in een groepsdiscussie, presentatie, fact-finding opdracht of in een commercieel rollenspel. Zo proberen de mensen van het assessment center er achter te komen of je bijvoorbeeld flexibel, creatief en besluitvaardig bent. Ook de zogenaamde postbak is een veel voorkomende casus. De sollicitant krijgt een bak met brieven en moet die binnen een uur verwerken. Sommige moet je delegeren, anderen beantwoorden en de minst urgente kun je aan de kant leggen. Op die manier wordt onderzocht of je prioriteiten kunt stellen en of je wel sociaal genoeg bent. Als je een memo krijgt met de mededeling dat een werknemer ziek is, kun je dat voor kennisgeving aannemen, of even een belangstellend belletje plegen.'
Volleybal
'Wees bedacht op de evaluatie vragen op het eind van het assessment. Ging het u gemakkelijk af? Herkent u uzelf in ons beeld van u? Zijn uw reacties vandaag anders dan normaal? Of: bent u wel eens eerder getest? Psychologen gebruiken deze strikvragen om je in de val te lokken. Denk dus heel goed na voordat je antwoordt.'
Heb je als (bijna) werkzoekende academicus wat gemist, wanneer je niet aan de sollicitatiecursus hebt meegedaan? Nou nee, eigenlijk niet. Het heeft wel iets om het ook eens van een recruiter te horen, maar in elk willekeurig boekje over solliciteren of assessments staat hetzelfde, en nog meer. Bovendien krijg je wanneer je zo'n boekje leest wat minder snel het gevoel dat alleen de aller, aller besten een kans maken op de arbeidsmarkt. Ook als je niet cum laude bent afstudeert, niet drie symposiums hebt georganiseerd, niet voorzitter bent geweest van de volleybal-, studie- en studentenvereniging en niet op Nijenrode hebt gezeten, kom je gemakkelijk in aanmerking voor prachtige banen. De arbeidsmarkt is gelukkig heel wat breder dan ze je bij KPMG-Ebbinge willen doen geloven.
Tien tips voor het Assessmentcenter
1 Bemachtig het functieprofiel;
2 Vraag het bureau en/of de werkgever naar de globale inhoud van het assessment;
3 Informeer naar de cultuur van de organisatie: omgangsvormen, kleding/uiterlijk, stijl van leidinggeven, etc;
4 Bepaal de gedragsdimensies. Hoe stel ik mij op: snel en creatief of juist verstandig en precies;
5 Tijd speelt een belangrijke rol. Doe tijdens het assessment aan time management;
6 Doorbreek de grenzen van de opdracht of casus;
7 Maak het jezelf gemakkelijk: werp geen 'roadblocks' op;
8 Laat je niet imponeren (door moeilijkheid of hoeveelheid). Scheid hoofd- van bijzaken;
9 Wees een creatieve probleemoplosser;
10 Niet presteren, maar excelleren.
door Sijas Akkerman
