Universiteiten mogen geen onderzoek doen voor bedrijven, als die eisen dat de resultaten ervan geheim blijven. Dat zegt een ambtelijke werkgroep van het kabinet in een vertrouwelijk rapport. Het rapport vloeit voort uit een project van het hele kabinet dat erop gericht is de werking van de markt meer ruimte te geven. Het kabinet wil in ieder geval zorgen voor eerlijke concurrentieverhoudingen tussen de overheidssector en het particuliere bedrijfsleven.
De werkgroep bracht de markt voor contractonderzoek in kaart. Universiteiten concurreren daar met commerciële onderzoeksbureaus. Die bureaus hebben soms last van de universiteiten, omdat die vaak onder de kostprijs werken. Dat betalen ze met geld dat voor het `gewone' onderzoek en onderwijs bedoeld is. Volgens het bedrijfsleven bederven ze zo de markt. In beginsel mogen universiteiten geen contractonderzoek onder de kostprijs aanbieden, vindt de ambtelijke werkgroep. Maar van die regel kan afgeweken worden, bijvoorbeeld als dat door externe opdrachtgevers betaalde onderzoek bijdraagt aan het `gewone' onderzoek. Dat moet dan wel verantwoord worden. Daarom zou elke universiteit alle contracten centraal moeten bijhouden. Als er onder de kostprijs gewerkt wordt, moeten ook de redenen daarvoor geregistreerd worden.
Veel belangrijker nog vindt de werkgroep het dat de resultaten van contractonderzoek openbaar zijn. Als dat niet zo is, heeft het onderzoek geen `maatschappelijke baten' en onderscheidt het zich in niets van commercieel onderzoek. Onderzoek dat niet tot `openbare kennis' leidt, moeten de universiteiten daarom afstoten en in een afzonderlijk bedrijf onderbrengen. Alleen dan is de concurrentie met andere bedrijven geheel eerlijk.
Het rapport over de onderzoeksmarkt biedt een uitwerking van dat van een andere werkgroep, onder leiding van prof.dr. M.J. Cohen, rector-magnificus in Maastricht. Die stelde afgelopen najaar dat overheidsinstellingen activiteiten waarmee zij de vrije markt opgaat geheel moet afstoten. Zolang dat niet gebeurt, houden die instellingen een voorsprong op bedrijven, bijvoorbeeld omdat ze veel klanten al kennen.
Voor universiteiten maakte ook de werkgroep-Cohen al een uitzondering: die hoeven hun derde-geldstroomonderzoek niet af te stoten. Wel moeten er regels komen die de concurrentie tenminste iets eerlijker maken. Zo moet contractonderzoek onder dezelfde belastingregels vallen als commercieel onderzoek van andere ondernemingen.
