De gemiddelde opleiding vraagt honderd gulden per maand voor boeken en andere studiekosten, stelt de Keuzegids, die is bedoeld voor scholieren die nog moeten kiezen waar ze straks gaan studeren. Het ministerie van Onderwijs en de Informatie Beheer Groep gaan uit van een bedrag van 94 gulden per maand.
Maar sommige hbo- en universitaire opleidingen vragen veel hogere bedragen. De hotelscholen in Den Haag en Maastricht bijvoorbeeld verplichten hun eerstejaars studenten in een internaat te wonen. Ze betalen niet alleen voor hun kamer, maar moeten ook een waarborgsom van tussen de 250 en 500 gulden storten in het potje `vernielingen en vermissingen'.
Wie aan een hotelschool studeert, moet ook een bedrag neertellen voor beroepskleding, een messenset en boeken. De stage kost eveneens geld: 600 gulden in Maastricht, tegen ruim 700 gulden in Den Haag en Leeuwarden. Van dat geld wordt het bezoek van een stagebegeleider bekostigd. Stagiairs in Nederland krijgen dit bedrag meestal terug van hun stageadres, maar hun `collega's' in het buitenland draaien er doorgaans zelf voor op.
Aan de sportacademies betalen studenten meestal tussen de 200 en 300 gulden voor selectie en medische keuring. In het eerste jaar zijn ze 2000 tot 3000 gulden kwijt aan boeken, een kledingpakket en sportkampen. Ook wordt het bedrag in de loop van de studie steeds lager.
Een dure studie is ook tandheelkunde in Amsterdam. Eerstejaars zijn hier, buiten het collegegeld om, ongeveer 2300 gulden kwijt aan witte jassen, instrumenten en boeken. In de volgende jaren ligt het bedrag een stuk lager. Het ministerie van Onderwijs erkent dat het probleem van de bijkomende studiekosten al lang speelt. In 1994 schreef toenmalig minister Ritzen een brief aan de hogescholen en universiteiten, waarin hij de regels voor deze kosten nog eens op een rijtje zette. Maar er blijven veel twijfelgevallen bestaan. Het ministerie raadt studenten die het er niet mee eens zijn dan ook aan om naar de rechtbank te stappen.
Of studenten veel kans bij de rechter maken, is echter zeer de vraag. Volgens Ritzen mogen opleidingen boeken of instrumenten die studenten echt nodig hebben wel in rekening brengen. En ook een aparte nota voor internaatskosten valt binnen de regels, aldus Ritzen. Om die reden wil de studentenbond ISO geen werk maken van de hoog oplopende extra studiekosten. 'Maar je krijgt zo wel elitaire scholen, die alleen toegankelijk zijn voor een bepaalde groep studenten', zegt ISO-voorzitter Roos Zwetsloot.
