Opbouwen van een duidelijke expertise, en goed luisteren naar de wensen van het bedrijfsleven! Het Telematica Instituut (TI) - in april 1997 officieel erkend, en in februari 1998 feestelijk geopend als eerste van de vier technologische topinstituten van Nederland - wedt op deze twee paarden.
De missie tot het ontwikkelen en toepassen van hoogwaardige telematicakennis, zowel voor het bedrijfsleven als voor de samenleving, krijgt na ruim een jaar ingespannen werken vaste contouren. Bevat het jaarbericht van 1997 nog tien clusters, anno 1999 zijn drie heldere speerpunten voor onderzoek uitgekristalliseerd: elektronisch zaken doen, elektronisch samenwerken op afstand en data-ontsluiting. Een vierde speerpunt komt er bij. Het technologisch topinstituut gaat zich structureel wijden aan de ontwikkeling van 'middle-ware': een Java-gebaseerde tussenlaag die de kloof tussen de apparatuur van de eindgebruiker en de hard- en software van de ontwikkelaar, moet gladstrijken.
Mesh
Mesh en Testbed zijn de twee grote projecten waarmee het Telematica Instituut zich het afgelopen jaar profileerde. In het Mesh-project werkte het TI samen met Lucent Technologies, KPN Research en Surfnet aan de ontwikkeling van nieuwe multimediadiensten op de elektronische snelweg. Renée Bakker, lid van het managementteam van het TI, noemt het resultaat van Mesh bijzonder goed. 'En dat zeggen wij niet alleen zelf. Ook de top van IBM international heeft bewondering uitgesproken over het project. Ze hebben het onderzoek als vooraanstaand en uniek getypeerd', aldus Bakker.
Een mooie opsteker voor het TI dat in IBM, KPN, Lucent Technologies, ING en Rabofacet, de belangrijkste participanten uit het bedrijfsleven kent. Ook Surfnet is onlangs tot het consortium toegetreden. In het Mesh-project werd een concept voor samenwerken op afstand, tussen twee of meerdere groepen, succesvol ontwikkeld en getest. De betrokken bedrijven gaan zelf verder met de ontwikkeling om zo een eigen, toegesneden applicatie te maken en in praktijk te brengen.
Testbed
Voor het andere grote project, Testbed, was gevoel voor het bedrijfsleven cruciaal. Hier zijn methoden en instrumenten ontwikkeld om bedrijfsprocessen - waarin telematicadiensten een centrale rol spelen - te herontwerpen en te veranderen. Met Testbed kunnen bedrijven zonder de dagelijkse gang van zaken te verstoren, consequenties van wijzigingen in de bedrijfsvoering testen.
Bij Nationale Nederlanden, een business-unit van de ING Groep, werden pilot-projecten uitgevoerd. Zomaar onderzoekers over de vloer halen - en hun fundamentele bedrijfsprocessen laten doorlichten - betekende voor ING een behoorlijk risico. Toch leverde de invoering van een nieuw werkproces bij Nationale Nederlanden uiteindelijk een stijging van de produktiviteit op van twintig procent. 'De aanvankelijke scepsis was omgezet in enthousiasme,' aldus de interne business consultancy groep van ING.
'Dat komt omdat we goed naar de wensen van de ING business units hebben geluisterd', zegt TI-projectleider Henry Franken. Die wensen zijn samen met die van alle partijen in het Testbed-consortium de uitgangspunten voor halfjaarlijkse werkplannen.
Vertrouwelijk
Het Telematica Instituut zoekt voortdurend balans tussen diepte en marktgerichte toepassing van onderzoek. De langetermijn kennisopbouw kan uit eigen middelen worden betaald. De bedrijven in het consortium sturen die ontwikkeling. Het bedrijfsleven is in de Programmaraad van het TI zwaar vertegenwoordigd. Daarnaast doet het instituut ook contractonderzoek voor één bedrijf. Als het rapport vertrouwelijk moet blijven, dan bestaan daarvoor interne procedures. Renée Bakker van het managementteam: 'Contractonderzoek moet wel passen bij onze interne kennisontwikkeling. Bij Mesh en Testbed wisselen fundamenteel en toepassingsgericht onderzoek elkaar af. Met het korte termijn onderzoek valideren we de generieke kennisopbouw. Andersom levert het lange termijn onderzoek de basis voor toepassingsgerichte projecten. Het is belangrijk dat de bedrijven hierin zelf volop participeren. In principe gaan we niet verder dan het leveren en uittesten van een prototype. Het is best mogelijk dat we individuele bedrijven daarna begeleiden om een produkt te implementeren maar in principe kunnen ze dat, mede door de intensieve samenwerking, beter zelf besluiten en uitvoeren.'
Locatie
Bij het Telematica Instituut werken momenteel ongeveer zeventig mensen. De huidige locatie in het KCT-gebouw is nogal krapjes.Vorig jaar was het personeelsbestand nog maar 45. Ondanks de explosieve groet zijn nog tientallen onderzoekers nodig. Er zijn vergevorderde plannen voor een eigen kantoor. De grond, de tekeningen en de bouwconcepten zijn al klaar.
De gemiddelde leeftijd van de TI-medewerkers ligt rond de 33. Wim Kollmer, human resource manager: 'We willen dat onze medewerkers bovenal jong van geest zijn. Hij of zij moet goed kunnen werken in een multidisciplinaire omgeving waar de hiërarchische structuur plat is. Hier is men geen topspecialist. Iedereen werkt aan meerdere projecten tegelijk. We vragen visie en gevoel voor verhoudingen. Al werkend komen ideeën voor verder onderzoek naar boven, maar die moet je dan wel kunnen formuleren en overbrengen.'
De aanwezigheid van de UT is niet onbelangrijk, maar inhoudelijk vaart het TI een volledig eigen koers. Veel wordt er samengewerkt met het CTIT van de UT, waar prof. dr. Wim Jonker van KPN Research deeltijdhoogleraar is. Het TI biedt mogelijkheden tot een goed betaalde promotie. De academisch geschoolde informatici zijn gewild. Er wordt getrokken aan de medewerkers van het TI. Kollmer: 'Het is prima als wij samen met het bedrijfsleven uit dezelfde vijver vissen van de UT, maar intussen dreigen we zelf de vijver te worden.'
Aerobics
Daan Velthausz, onderzoeker bij het Telematica Instituut bleef na zijn promotie aan de UT bij het topinstituut werken. Hij promoveerde in november op de ontsluiting van informatie in grote videobestanden. Hij testte ondermeer een door KPN Research ontwikkeld prototype voor het ontsluiten van voetbalbeelden. Beeld en gesproken informatie worden gecombineerd ingezet voor krachtige zoekmethoden.
Velthausz: 'De sfeer bij het TI bevalt. Alle deuren van de kamers staan hier open. Je hebt vrijheid om het onderzoek zelf richting te geven. Al pratend met betrokken marktpartijen en met onderzoekers kun je tot een voorstel komen.'
Velthausz zet graag een boompje op over de inzet van hard- en software voor toepassingen in de gezondheidszorg of in de actieve entertainment. Velthausz: 'Ik heb ideeÙn voor een interactieve wand als achtergrond voor aerobics-oefeningen met bijvoorbeeld je favoriete leraar. Je kunt denken aan golfen, of zelfs aan skiën terwijl je op een bewegingssimulator staat. Specifieke software, afkomstig uit het Mesh-project, hebben we al. Het gaat er alleen om te kijken hoe die concreet kan worden ingezet.'
Kosteneffectief zoeken is volgens Velthausz een belangrijk onderzoeksgebied voor de toekomst. Het ontsluiten van informatie is nu nog gratis maar dat zal in de nabije toekomst naar verwachting rapveranderen. Al in zijn promotie-onderzoek nam hij methoden om snel en 'kansrijk' te zoeken mee in zijn vraagstelling. In het nieuwe nationale project GigaPort wil hij het kosteneffectief zoeken van informatie meenemen. 'Daar moeten we gewoon bij zijn', aldus Velthausz.
In het GigaPort project gaat het TI samen met Surfnet en internationale topbedrijven aan innovatieve internettechnologieën en -toepassingen werken. De bedrijven kunnen GigaPort gebruiken als proeffabriek om nieuwe toepassingen te ontwikkelen. De ambitie is om GigaPort tot de digitale 'gateway to Europe' te laten uitgroeien. Wie weet wordt Enschede dan naast Schiphol en de Rotterdamse Haven een derde mainport.
