Een week lang was ze te gast bij de Twentse evenknie van haar eigen universitaire instituut, het Center for European and Transition Studies van de Letse Universiteit. Directeur Muravska oriënteerde zich op uitnodiging van BSK op het Twentse onderzoek en onderwijs op het gebied van de Europese integratie. Vanuit Riga nam zij de laatste onderzoeksresultaten mee uit Letland - zelf popelend kandidaatlid van de Europese Unie - en presenteerde die aan Nederlandse collega's en studenten.
De eerste contacten tussen Riga en de UT dateren van vlak na de val van de Muur, herinnert Muravska zich. BSK-collega Bert Steenge was een van de eersten die de Letse universiteit bezocht en de helpende hand bood. Een studiereis van BSK-studenten en -stafleden naar Letland en Finland, afgelopen voorjaar, gaf een nieuwe impuls aan de Lets-Twentse samenwerking. Over een paar maanden betreden de eerste studenten uit Riga de campus en UT-studenten zijn very, very welcome in Letland.
'Het is goed om te zien hoe studenten met hun enthousiasme een kloof kunnen overbruggen en ook senior-researchers weer dichter bij elkaar weten te brengen,' constateert Muravska tevreden aan het eind van haar verblijf aan de UT, dat een week duurde. 'Toen jullie studenten dit voorjaar bij ons waren, zagen we duidelijk dat onze multidisciplinaire onderzoekscentra heel veel gemeenschappelijk hebben. Dat constateer ik nu weer, en ik ben blij dat we onze contacten binnenkort gaan formaliseren in een officieel partnership.'
Tatyana Muravska legt uit dat haar Center for European and Transition Studies twee jaar geleden werd opgericht met een tweeledig doel: het dichten van een kenniskloof (met name op het gebied van de - overgang naar - de markteconomie) en het bieden van meer beroepsperspectieven aan Letse studenten en wetenschappers in eigen land. Muravska: 'De arbeidsmarkt voor hoog opgeleiden is in Letland erg klein. Met ons centrum proberen we jonge wetenschappers meer perspectief te geven, en dat perspectief wordt een stuk aantrekkelijker door de internationale contacten die we hebben.'
Intussen speelt het studiecentrum bovendien een belangrijke rol inde voorbereidingen op de toetreding van Letland tot de Europese Unie. Wil het land - op zijn vroegst in 2004 - toetreden, dan zal er het nodige aan wetten en regels aangepast moeten worden, en de bevolking moet zich nog in een referendum uitspreken. Met name wat dat laatste betreft is er nog veel werk te doen volgens Tatyana Muravska: 'Via allerlei informatiecentra wordt de bevolking voorgelicht over wat men kan verwachten van de Europeses Unie. Maar doordat ons land nog met een sovjet-erfenis zit, hebben veel mensen moeite met het woord Unie. Ze hebben zich met ontworsteld aan de ene unie, en zouden zich nu alweer bij een andere unie aan moeten sluiten. Dat ligt moeilijk. Maar ik acht de kans groot dat de aansluiting er komt. Letland is tenslotte een Europees land, met een Europese culturele erfenis en een Europese denkwijze.'
Letland telt 2,5 miljoen inwoners en kent behalve veel bossen en meren weinig natuurlijke rijkdommen. Volgens de methode van de shock therapy probeert het land de laatste jaren de omslag te maken van een centraal geleide naar een markteconomie, met alle pijnlijke gevolgen van dien.
Maar kansen voor haar land ziet Muravska wel degelijk. Er wordt ingezet - als het even kan straks met Europese subsidie - op het ontwikkelen van nieuwe economische structuren en high tech toepassingen in de hout- en bio-industrie; de brug- en doorvoerfunctei van Letland, op de grens van Europa, Scandinavie en Rusland wordt strategisch ontwikkeld, en potentiële buitenlandse investeerders wijst men op de goedkope en gekwalificeerde arbeidskrachten in het land.
Intussen dreigt de braindrain nog wel degelijk. Heeft ze zelf nooit de neiging gehad om de overstap te maken naar bijvoorbeeld een westeuropese universiteit?
'Nee. Ik heb de laatste jaren vaak voor bepaalde periodes aan buitenlandse universiteiten gewerkt, tot in Canada aan toe. Dat vind ik heerlijk, maar ik wil altijd weer terug. Ik ben blij dat ik met mijn werk een heel bescheiden bijdrage kan leveren aan de ontwikkeling van de markteconomie en de wetenschap in mijn land.'
Tatyana Muravska
