Een beetje schizofreen moet je wel zijn om bij een wetenschapwinkel te werken, volgens een van de deelnemers aan de landelijke dag voor wetenschapswinkels in de Vrijhof. De aanvragen van maatschappelijke groepen stromen binnen maar heel wat universiteiten zien het belang van een wetenschapswinkel niet in en gaan tot bezuiniging over. 'Het gevaar van een defensieve houding ligt op de loer maar dan krijg je geen project meer van de grond', luidt de kernachtige samenvatting van het dilemma waarin sommige wetenschapswinkels zich nadrukkelijk bevinden.
Tot stagnatie van het uitvoerende werk zal het niet leiden. De naar schatting vijftig wetenschapswinkeliers in den lande zien juist volop nieuwe kansen. Met de komst van de bachelor-master structuur en met de nadruk op projectonderwijs, zijn de mogelijkheden toegenomen om studenten in de toekomst te voorzien van interessante praktijkopdrachten. Daarmee hebben de wetenschapswinkels al vele jaren ervaring.
Idealistisch
Opvallend op de landelijke dag was de aanwezigheid van een groep jonge studenten van de TU Eindhoven die samen de 'Technische Werkwinkel Gezondheidszorg' vormen. Op eigen initiatief gaan ze erop uit om burgers bij te staan met geluidsmetingen en het nemen van lucht- en grondmonsters. Zij vormen inmiddels een zelfstandig opererende werkeenheid binnen de universiteit. De initiatieven van deze nieuwe groep studenten riepen bij veel doorgewinterde en inmiddels gevestigde wetenschapswinkeliers, herinneringen op aan de idealistische begintijd van hun winkel.
In twintig jaar tijd is er veel veranderd en heeft het Nederlandse concept van de `Science Shop' zich over de wereld verspreid. Op het internationale congres begin dit jaar in Leuven, bleek het aantal verschijningsvormen rond de noemer maatschappij geïnspireerd onderzoek inmiddels wijdverbreid: van Amerika tot Noorwegen, Zuid-Afrika en Spanje.
Nicole Farkas van het Rensselaer Polytechnisch Instituut in NewYork en de belangrijkste gast op de landelijke dag legt inmiddels de laatste hand aan haar promotieonderzoek naar het ontstaan en de ontwikkeling van de Nederlandse wetenschapswinkels. Een van haar casestudies is de winkel in Twente. Farkas sprak op de landelijke dag over de uitkomsten van haar onderzoek en sprak de hoop uit dat de winkels in de nabije toekomst weer meer de voorloperrol van weleer zullen oppakken.
Speerpunt
ICT is een belangrijk speerpunt in het beleid van de UT. De 'eigen' wetenschapswinkel probeerde daar op eigen wijze op in te spelen met een uitgebreid symposium parallel aan de landelijke dag, onder de titel: 'Klik, zei de muis in het Studiehuis'. Sleutelspreker was een goede bekende van de UT, Albert Pilot, oud-directeur van het Onderwijskundig Centrum (thans onderdeel van Dinkel Instituut) en momenteel werkzaam bij het Ivlos in Utrecht. Hij vertelde zijn gehoor van naar schatting vijftig vertegenwoordigers van regionale schoolgemeenschappen en musea, dat ICT tot belangrijke onderwijsvernieuwingen kan leiden mits deze eenvoudig en onderwijskundig slim worden op- zowel als ingezet.
Simpele mogelijkheden kunnen traditionele onderwijsvormen volgens hem openbreken en de creativiteit aanwakkeren. Met eenvoudige en alom aanwezige groupware bijvoorbeeld kunnen VO-scholieren in projectteams samenwerken waarbij ze elkaar motiveren en tevens controleren. De rol van de docent verschuift daarbij van primaire kennisoverdrager naar procesbegeleider, zonder dat de eerste taak komt te vervallen.
Workshops
De reacties van de symposiumdeelnemers op de zeven workshops en de zeven presentaties op de marketplace liepen uiteen. Het bleek lastig de actuele vraag naar ICT juist in te schatten. De Wap-toepassingen van UT-studentondernemer Jeroen Rook werden door sommige deelnemers met aandacht gevolgd, terwijl anderen vonden dat ze veel te ver afstonden van een praktische inzetbaarheid in het VO.
Positief beoordeeld, maar minder goed bezocht, werd de workshop van Arie Tielenburg van AOC-Oost in Enschede en Gera
Haakmeester van het Bonhoeffer College. Zij organiseren voor hun docenten computercursussen waarbij de vorderingen eenvoudig en effectief worden getoetst. Tielenburg: 'Docenten kunnen bij ons een zogenoemd ICT-rijbewijs halen, bijvoorbeeld voor het gebruik van Word en Internet. Sommigen, ook zij die al wat ouder zijn, pakken de vaardigheden goed op. Zo ken ik een docent Engels die begon met het zelf installeren van de Engelse spellingchecker in Word, maar die nu met gebruik van Internet zelf nieuwe opdrachten voor zijn leerlingen verzint. Een goede basisvaardigheid opent al veel nieuwe mogelijkheden.'
Expertise
Dick Schlüter, coördinator van de Wetenschapswinkel UT, hoopt dat de middelbare scholen en de musea in de toekomst niet zullen schromen hun aanvragen en 'dagdromen' aan de UT voor te leggen. 'Een precies beeld van wat er allemaal al plaatsvindt in het VO hebben we nog niet. Met het symposium hebben we geprobeerd te laten zien wat we hier op de UT zoal in de aanbieding hebben: TeleTop, de faculteit Toegepaste Onderwijskunde en initiatieven van studentondernemers. Expertise is in ruime mate en verscheidenheid aanwezig.'
