Topatleet met ijzeren discipline

| Redactie

Heleen bij de Vaate (33), sinds vorige week winnares van de Marina van Dammeprijs 2008, onderscheidt zich op een bijzondere manier van de vorige prijswinnaars. De oud-studente chemische technologie is namelijk sinds 2007 professioneel triatlete. Ze reist de hele wereld rond om deel te nemen aan ultieme uitdagingen, zoals de prestigieuze Ironman Triatlon op Hawaï. Echtgenoot en UT-alumnus Rob de Hooge (zelfde studie) begeleidt haar daarbij.

Alumni chemische technologie Rob de Hooge en Heleen bij de Vaate. Foto: UT-Nieuws.
Alumni chemische technologie Rob de Hooge en Heleen bij de Vaate. Foto: UT-Nieuws.

Vlakbij de fabriekscomplexen van SABIC en DSM in het Limburgse Stein, staat de woning van Heleen bij de Vaate en Rob de Hooge. Hij werkt als projectmanager bij DSM een ochtend thuis, zij heeft een paar uur rust tussen haar trainingen. Voor Heleen begon de dag met anderhalf uur baantjes trekken in het zwembad van Valkenburg. Vanmiddag loopt ze nog even hard. Het is een tamelijk rustige trainingsweek en dat moet ook, want haar lichaam moet aanstaande zondag topfit zijn tijdens het NK Triatlon in haar woonplaats Stein (zie kadertje).

Heleen en Rob leren elkaar kennen in 1993, toen ze als eerstejaars chemische technologie naast elkaar in de collegebanken schoven. `Toch duurde het nog drie jaar voordat de vonk oversloeg', lacht Heleen. Samen raken ze ook betrokken bij de oprichting van triatlonvereniging Aloha, in 1994. `Triatlon bestaat pas sinds begin jaren tachtig in Nederland', vertelt Rob. `De sport is ooit begonnen op Hawaï, in de jaren zeventig. Daarom vindt op Hawaï ook nog steeds de belangrijkste wedstrijd plaats: de Ironman WK.' In oktober doet Heleen aan deze wedstrijd mee, in 2006 behaalde ze er een dertiende plaats.

`Op de UT was ik nog helemaal niet fanatiek, hoor', vertelt ze. `Borstcrawl zwemmen bijvoorbeeld, dat kon ik helemaal niet. Heb ik echt moeten leren en ook nu blijft zwemmen mijn zwakste onderdeel op de triatlon.' Langzaamaan groeide Heleen in de sport. `Het begon op een gegeven moment met het voornemen om samen met vijf studiegenoten een halve triatlon te doen. Een experiment eigenlijk. Maar het ging hartstikke goed. Toen kreeg ik echt de smaak te pakken.'

In actie tijdens de triatlon in Florida 2007
In actie tijdens de triatlon in Florida 2007

In 2000, als Heleen en Rob net afgestudeerd zijn, verdwijnt de sport iets meer naar de achtergrond. Heleen: `Dat kwam omdat ik net een baan had als procestechnoloog bij DSM Research. Het werk kreeg voorrang. Daarom ben ik in die tijd ook duatlons gaan doen, lopen, fietsen en weer lopen. Maar de sfeer in deze discipline is heel anders. Triatlon spreekt me meer aan. Dus ging ik daar weer op trainen.'

De eerste belangrijke - bronzen- medaille behaalde Heleen op het NK in Almere, in 2002. `Toen kwam ik pas echt vanuit de Nederlandse subtop bovendrijven.' De combinatie werken en sporten ging haar wel steeds zwaarder vallen en daarom schakelde ze over op een vierdaagse werkweek. `Stoppen met werken, dat speelde toen nog niet. Ik was immers nog maar net klaar met studeren. Dan ga je toch niet stoppen?' Maar toen ze eenmaal als procestechnoloog bij SABIC Europetrochemicals (dat DSM gedeeltelijk overnam) verantwoordelijk werd voor het productieproces van ultrahoogmoleculair polytheen, bleek de werkdruk toch te hoog. `Als procestechnoloog had ik grote verantwoordelijkheid en werd ik snel gebeld als er iets mis was in het productieproces. Zo kwam het wel eens voor dat ik net lekker zat te trainen en ik terug moest naar de fabriek. Kortom, ik zat toen helemaal in de knoop. Aan het werk was ik loyaal, maar ik wilde ook zo graag topsport bedrijven.'

Heleen vroeg in eerste instantie aan haar werkgever om onbetaald verlof, maar SABIC bood haar - na afloop van haar sportcarrière - baangarantie aan. `En zo kon ik mij vanaf 2007 helemaal gaan toeleggen op de topsport.'

Ze gaat lekker sindsdien, vindt ze zelf. Rob beaamt dat. `Nu Heleen zich volledig op het trainen kan richten, springen haar tijden vooruit. Misschien dat ze nog niet helemaal op haar top zit, maar dat zal de komende tijd moeten uitwijzen.'

Haar `werkweken' bestaan tegenwoordig uit zo'n 5 tot 6 keer zwemmen, 5 tot 6 keer hardlopen en een flink aantal kilometers fietsen. In het zwembad traint ze twee ochtenden per week voor zichzelf, en vier ochtenden met een speciale triatlongroep. Daarbij komt ook nog wat krachttraining in de sportschool. Fietsen was altijd haar sterkste onderdeel, nu is dat de fiets/loop-combinatie geworden. `Veel triatleten hebben moeite om te wisselen, bij mij gaat dat heel gemakkelijk. Ik voel er eigenlijk niets van en kan moeiteloos door.'

Heleens kracht ligt op de lange afstand. Ze noemt zichzelf `net een diesel', die even op gang moet komen. De originele triatlon (3,8 km zwemmen, 180 km fietsen en 42 km hardlopen) ligt haar daarom het best. Vaak gaat het bij triatlons in Nederland om verkorte afstanden. Sinds 2000 is de triatlon ook een Olympische sport, maar ook hier gelden verkorte afstanden. `Daarom zijn de Spelen voor mij eigenlijk geen serieus doel. Ik heb te weinig explosiviteit voor die kortere afstanden. Maar zo gauw de lange afstand op het programma staat, ben ik van de partij.'

`Ze heeft een ijzersterke discipline', zegt Rob, met enige trots richting zijn vrouw. `Ik moet het, dus ik doe het. En ze heeft er ook nog eens lol in. Dat is wel kenmerkend voor Heleen.' Natuurlijk heeft de topsportster ook wel eens geen zin. `Dat ligt dan vaak aan het weer. In de winter heb je toch wat minder zin om buiten te trainen.' Wat haar vaak helpt, is het zogenaamde logboek, dat aan het eind van elke trainingsweek wordt ingevuld. In een excelbestand worden allerlei cijfers genoteerd rondom haar prestaties. `Zo weet ik ook dat ik sinds 1998 138.000 km zwemmend, fietsend of lopend heb afgelegd, oftewel bijna 3.5 keer de aarde rond. Alle trainingsuren die daarin zitten…dat zijn er bij elkaar een ruime 8600, oftewel bijna één heel jaar.'

Heleen had geen idee, dat ze voor de Marina van Dammeprijs was genomineerd. En om eerlijk te zijn, ook geen idee wat de prijs precies inhield. Dat ze `m won, vindt ze nu `heel speciaal'. `Ik heb nu het gevoel dat ik gewaardeerd word voor de keuzes die ik heb gemaakt. Niet iedereen stond te juichen toen ik mijn goede baan verliet voor een carrière in de sport. Deze prijs bevestigt mijn keuze.' De jury van de Marina van Dammeprijs roemt Heleen om haar doorzettingsvermogen en durf en noemt haar een `bron van inspiratie' en `bovendien heeft ze oog voor de minder bedeelden in de samenleving'. Elk jaar koppelt de triatlete een wedstrijd aan een goed doel en doneert ze geld. Een gedeelte van de Marina van Dammeprijs (4500 euro) zal ze daarom ook afstaan.

Rob: `We realiseren ons heel goed dat wij bevoorrecht zijn. Van hobby heeft Heleen haar werk kunnen maken, we komen op allerlei prachtige plekken in de wereld, en kunnen er ook nog eens prima van leven.' Heleen: `Zo zat ik begin dit jaar tien weken op Lanzarote voor een trainingskamp. Wie heeft nou die luxe? Dankzij de baan van Rob en veel sponsoren zijn wij in staat om dit te doen. Ik besef dat wel, maar er zijn ook genoeg atleten die alleen maar zeuren over hun beroerde reisschema.' Rob: `Als je op je dure fietsje door Afrika crost en geniet van de schoonheid van zo'n land, vinden wij dat je ook wat terug moet doen.'

Al ruim tien jaar begeleidt Rob zijn vrouw. Hij is de man van de trainingschema's, de statistieken, de cijfers, de pr en de sponsoren. `De kennis daarvoor haal ik overal vandaan. Van internet, maar ook door gesprekken te voeren met topcoaches.'

Zijn technische achtergrond is daarbij erg handig, zegt hij zelf. `Omdat wij een wetenschappelijk artikel over bijvoorbeeld voeding kunnen begrijpen. Maar ook het sleutelen aan haar fiets doe ik graag.'

Blessures zijn Heleens grootste nachtmerrie, een top-10 plek in de prestigieuze Ironman op Hawaï de ultieme droom. `Tot 2010 ga ik in ieder geval door met sporten op dit niveau. Daarna ligt nog heel veel open. Het zal in ieder geval niet gemakkelijk zijn om na vier jaar weer terug te keren in de chemische technologie. Voorlopig ben ik daar nog niet mee bezig. Ik blijf lekker sporten.'

NK geen succes

Het NK Triatlon in Stein, afgelopen zondag, werd geen succes voor Heleen. Ze had, naar eigen zeggen, geen puf, geen energie en kon zich daardoor mentaal ook nergens toe zetten. Oorzaak: vier weken geleden piekte Heleen wél tijdens de zware Ironman op Lanzarote. Daar werd ze tweede, maar de vermoeidheid van toen speelde haar op het NK nog parten. En dus besloot Heleen, halverwege de race tijdens het fietsen, de wedstrijd te staken. `Er komen dit seizoen nog twee mooie wedstrijden en ik wil nu zo snel mogelijk de goede opbouw oppakken om dan weer te kunnen pieken.'

Stay tuned

Sign up for our weekly newsletter.