In de dikke zelfevaluaties van onderzoeksgroepen staat te veel informatie die nooit wordt gelezen. De beoordeling van wetenschappelijk onderzoek kan een stuk compacter.
De Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen stelt dit in een rapport dat vandaag verschenen is. Ook zouden de evaluatie-eisen voor de verschillende disciplines minder moeten verschillen. Iedere onderzoeksgroep moet uit de voeten kunnen met dezelfde evaluatieformulieren.
Het Standaard Evaluatie Protocol (SEP), dat in 2003 is ingevoerd, zou daarom plaats moeten maken voor een Kern Evaluatie Protocol (KEP). Het aantal criteria kan van vier naar drie worden teruggebracht: kwaliteit, productiviteit en relevantie. Het vierde criterium (vitaliteit) is eigenlijk overbodig.
Daarmee zou de evaluatiedruk verminderen. Dat is hoognodig, want een actieve faculteit kan meerdere keren per jaar aan een of andere vorm van evaluatie onderworpen zijn, stelt de commissie. Dat komt niet alleen door de gewone onderzoeksbeoordelingen van universiteiten zelf, maar ook door evaluaties van allerlei subsidieverstrekkers, het ministerie van OCW of de Europese Unie.
De intensiteit van evaluaties neemt bovendien toe. “Dat geldt niet alleen voor het jaarlijks bijhouden van productie en performance indicatoren (‘monitoring’)”, aldus de commissie, “maar ook voor zelfevaluaties, midterm evaluaties etcetera. De stapeling van evaluaties knelt des te meer omdat het niet mogelijk blijkt de levering van informatie voor de verschillende evaluaties te uniformeren. Het telkens net weer iets anders moeten aanleveren voor verschillende evaluaties zorgt voor een extra belasting van de onderzoekers.”
Bovendien hebben de evaluaties soms nare bijwerkingen. Publish or perish is zijn doel voorbijgeschoten en leidt tot een overproductie van wetenschappelijke artikelen en een verwaarlozing van andere taken, zoals lesgeven.
Uiteindelijk moet de nieuwe evaluatie voor twee doeleinden geschikt zijn: kwaliteitsverbetering en de verdeling van geld over de verschillende onderzoeksgroepen. Met name dat laatste ligt gevoelig, weet ook de commissie, die het samenbrengen van die twee doelstellingen “een uitdaging” noemt. Er is nog even tijd om hierover na te denken: de huidige SEP blijft nog tot 2009 in gebruik.
HOP, Bas Belleman
