 |
| Remco de Kwant studeerde in 2006 af bij civiele techniek en management. Zijn afstudeeropdracht deed hij bij Dura Vermeer op de afdeling Beton en Waterbouw. De Kwant ontwikkelde een logistiek model voor de aanvoer van materiaal via het water. Of het model werkt zal moeten blijken. (Foto's: Sandra Pool) |
Amsterdam die mooie stad is gebouwd op palen
Als die stad eens ommeviel wie zou dat betalen
De palen uit het bekende rijmpje vormen een apart hoofdstuk in de aanleg van de Noord-Zuidlijn. Want hoe ga je met een alles verslindend graafwiel onder de binnenstad door terwijl daar funderingspalen op je wachten? De oplossing is tweedelig, weet Remco de Kwant (30). ‘De tunnelboormachine (TBM) volgt het stratenpatroon om zo min mogelijk palen onderweg tegen te komen. Daar waar de TBM onder bestaande bebouwing doorgaat, graven we ver onder het paalpuntniveau. Bij het startpunt, het Natte Damrak, kunnen we wel oude houten palen aantreffen. De TBM zit dan nog niet zo diep. Vriesboren is hier de oplossing.’ Legt uit: ‘Met hulp van negentig meter lange lansen wordt de grond boven de toekomstige tunnel bevroren. Er ontstaat een vrieslaag. De palen worden stevig ingepakt. De TBM kan zonder gevaar voor verzakking aan het maaiveld de palen afsnijden. Daarna rusten de palen op de tunnel.’
Op een aantal andere locaties worden ook zogeheten mitigerende maatregelen toegepast, vertelt De Kwant. ‘Via diepe schachten brengen we lansen onder de fundering van gebouwen. Hierdoor kan een water-cement-mengsel geïnjecteerd worden, mocht de grond verzakken. Sensoren in de kelders van die gebouwen houden in de gaten of er beweging is.’
De Vijzelgracht is een dramatisch voorbeeld van hoe het mis kan gaan. ‘Daar bouwde een andere aannemer aan het ondergrondse station toen de huizen verzakten. De oorzaak? Een lekkage in de bouwput. Het gevolg? Veel emotionele schade bij bewoners, oplopende kosten, vertraging. En wij gaan een ander boortraject volgen.’
Dat adviseerde de onafhankelijke commissie-Veerman in haar rapport over de metrolijn begin juni. ‘Aanvankelijk wilden we rechtstreeks boren van noord naar zuid, maar de tussenliggende stations Vijzelgracht en Rokin zijn door die verzakking nog niet klaar, dus boren we ook vanaf de zuidkant. Het moet een tijdwinst van ongeveer een jaar opleveren.’
In datzelfde rapport was ook te lezen dat de metrolijn helemaal voltooid moet worden voor 3,1 miljard euro, 500 miljoen meer dan begroot. ‘We hebben lang moeten wachten, maar het ziet er naar uit dat we in maart van start gaan.’ De tunnelboormachine ligt nu nog in losse delen opgeslagen op het bedrijventerrein van hijs- en transportbedrijf Mammoet. ‘De vier zwaarste stukken, variërend tussen de 50 en 150 ton, komen per boot naar Amsterdam. Het andere materiaal gaat op groottransport.’ Aan het Damrak ligt de startschacht, een 21 meter diepe en zestig meter lange caisson (betonnen tunneldeel). Daar wordt de boor in drie maanden in elkaar gezet. Twee enorme metalen tunnelringen vormen het startpunt. ‘De brilwand’.
Volgens traditie krijgt de boor zelf ook een vrouwennaam en wordt een houten beeldje, de Heilige Barbara, ingezegend en ingemetseld. ‘Anders krijg je ze niet aan het boren’, weet De Kwant. Eenmaal klaar voor vertrek, maakt het graafwiel drie omwentelingen per minuut en verpulverd de machine alles wat-ie onderweg tegenkomt. ‘Tunnelboren is heel fascinerend. En helemaal wanneer je in een binnenstad aan het werk bent. Je hebt met veel partijen en omgevingsfactoren te maken. De ruimte is beperkt en dat maakt het project complex en tegelijkertijd uitdagend.’
 |
| De brilwand |
 |
| De startschacht, het Natte Damrak |
De lijn
De Noord-Zuidlijn is 9,7 kilometer lang. Eind 2016 wordt de lijn naar verwachting in gebruik genomen en vervoert dan dagelijks 185 duizend passagiers. De metrolijn begint bovengronds bij station Buikslotermeerplein in Amsterdam Noord. In een verdiepte bak rijdt de metro naar station Johan van Hasseltweg en gaat daarna onder de grond en onder het IJ door naar Amsterdam Centraal, het centrum en de Pijp. Het tunnelgedeelte waar SaturnX aan werkt is 3,2 kilometer en begint vanaf het Natte Damrak tot station Europaplein waar de lijn weer bovengronds komt.
Tunnelboren
De gehele boorinstallatie weegt 870 duizend kilo en heeft een diameter van ongeveer 6,5 meter. Men verwacht dat tunnelboor elke dag zo’n negen meter aflegt. De tunnel bestaat uit twee tunnelbuizen. In maart graaft Saturn X het eerste stuk vanaf de startschacht voor het Centraal Station naar Rokin (730 meter). Daarna wordt de boor gedemonteerd en bovengronds vervoerd naar de eindschacht Scheldeplein. Vanaf de zuidkant gaat de boor naar station Ceintuurbaan (950 meter), Vijzelgracht (560 meter) en begint vervolgens aan het laatste stuk richting Rokin (880 meter).
