De media noemt de 18-jarige man – een Tsjetseen – een terrorist. En ik denk vooral: 18 jaar? Een kind nog. Een kind dat zo radicaliseerde en vergiftigd werd dat hij woedend en vol zelfovertuiging, een man overrompelde en hem het hoofd van het lijf sneed. Hij had op Facebook een bericht gelezen van de vader van een leerlinge die overstuur naar huis was gekomen na het zien van de prenten. Facebook. Daar heb je dat woord weer.
Arjan Lubach legde in ‘Zondag met Lubach’ de fabeltjesfuik van de social media bedrijven nog eens uit. We leven in een tijdperk van desinformatie. Een tijdperk waarin 18-jarigen beïnvloed worden door wat ze online zien en wie daar voor betaald. Iedereen leeft in zijn eigen gelijk en wil horen wat hij toch al denkt. Sander Schimmelpenninck berichtte in de Tubantia dat een van de redenen waarom hij met het presenteren van Op1 stopte, was omdat hij werd bedreigd door rechts-extremisten. Hij zou niet neutraal genoeg zijn.
Social media is in wezen het omgekeerde van de wetenschap. Gelijkgezinde mensen worden aan elkaar gekoppeld door een zelflerend algoritme. In de wetenschap verbinden juist mensen theorieën, observaties en data. We proberen in feite ook een fuik te maken, een waarheidsfuik, te maken. Het verschil is met een algoritme is dat de mensen in de wetenschap beseffen zij niet onbevooroordeeld zijn. Ze worden getraind te twijfelen aan zichzelf en elkaar. Een algoritme beseft niks en wordt getraind door een klein clubje mensen om te sorteren.
Sinds enkele jaren is het een hype om neutraliteit van docenten en journalisten te eisen. In maart 2019 startte het ‘wetenschappelijk ’instituut van Forum voor Democratie een meldpunt voor linkse docenten. Als je je geïndoctrineerd voelt op een linkse manier (let wel, niet rechtse manier) dan moest je vooral je docent aangeven. De moordenaar van Samuel Paty vond blijkbaar dat Samuel een verkeerde kant aanhing en de leerlingen nooit had mogen confronteren met zo’n beladen prent.
Ik moet gelovigen bekennen dat het waar is. Wij docenten zijn niet neutraal. Academische docenten beïnvloeden de geest. Schuldig met voorbedachten rade! We confronteren – liefst jonge – geesten met theorieën en rigoureuze experimenten. Als ze in 2020 bij ons instromen, zien we het als onze heilige taak hen in 2024 met een ander brein te laten vertrekken. Een brein dat onderscheid kan maken tussen feiten en aannames, tussen gefundeerde uitspraken en tendentieus religieus of populistisch gelul. Ik ben niet bang dat studenten me zien als mens (zou juist wel fijn zijn). Mijn morele, religieuze, seksuele en politieke voorkeuren laten zich vast wel eens te raden door mijn gedrag. Anders dan ‘gelovigen’, geloof ik dat studenten dat prima aankunnen. Waarschijnlijk interesseert het ze zelfs geen ruk. Ze komen immers naar de universiteit om met zichzelf aan de slag te gaan. Ik ben slechts een kleine passage in een hoofdstuk in hun leven, een paar zinnen, een paar woorden. Het boek schrijven ze zelf.
Feit is wel dat Samuel is vermoord door een geradicaliseerde moslim. Over radicale imams en moslims moeten we het wel vaker hebben in Nederland. Ze zijn er en ze zijn gevaarlijk. Onze kop in het zand steken is niet slim. Of ja, ‘misschien denkt Samuel daar inmiddels anders over’, lach ik huilend. Vragen om de neutraliteit van journalisten, docenten en academici is echter niet de oplossing. Zij zijn het omgekeerde van sociale media. We bieden informatie in plaats van desinformatie. Laat ons dus ons hoofd.
