Is Gouke Moes geschikt als minister van Onderwijs? Ines Kostić (Partij voor de Dieren) begon over zijn benoeming tijdens de zogeheten regeling van werkzaamheden, waarin de Tweede Kamerleden debatten kunnen aanvragen.
‘Als er een hakenkruis wordt geklad op een regenboogzebrapad in een gemeente, dan is de enige juiste reactie: veroordelen’, zei ze. ‘Maar niet voor de net door BBB en de VVD aangestelde minister van Onderwijs, Gouke Moes. Zijn reactie was: ‘Jammer, van beide kanten’.’
Kostić wilde daarom een debat aanvragen. Ze kreeg steun van Volt, GroenLinks-PvdA, SP, D66, Denk en NSC, maar haalde geen meerderheid. Moes heeft al zijn excuses aangeboden voor zijn uitlatingen. ‘Dat had ik niet zo moeten doen. Iedereen moet kunnen zijn wie die is’, zei hij. De rest van de Kamer vond dat voldoende.
Queeny Rajkowski (VVD): ‘Het was een zeer ongemakkelijke en niet goed te keuren uitspraak’, zei ze, ‘maar volgens mij heeft deze minister daar heel vaak en in allerlei bewoordingen sorry voor gezegd, ook nog plenair, in deze zaal, dus laten we het verder gaan hebben over de inhoud.’
Omdat er geen debat komt, wil Kostić ‘helaas’ een motie van wantrouwen indienen. Maar nu er geen meerderheid is voor een debat, is duidelijk dat Moes die motie gaat overleven.
Algemene Politieke Beschouwingen
Daarna ging het debat van start over de Miljoenennota, waarin de partijen graag vooruitkeken naar de verkiezingen. Onderwijs en wetenschap kwamen slechts zijdelings ter sprake, tot D66 en BBB botsten over de langstudeerboete.
Het inmiddels demissionaire kabinet wilde zo’n langstudeerboete invoeren: studenten zouden drieduizend euro extra collegegeld moeten betalen als ze meer dan een jaar uitliepen in hun bachelor of master. Het plan kwam als een verrassing, want het stond in geen enkel verkiezingsprogramma. Er volgden felle protesten en in politieke debatten bleek al snel dat er veel haken en ogen aan het voorstel zaten: wie tref je precies en welke uitzonderingen sta je toe? Het ging allemaal niet door.
Toch heeft BBB de langstudeerboete in het nieuwe verkiezingsprogramma opgenomen. Rob Jetten (D66) verbaasde zich erover. Hij wees op de demonstraties en zei over de boete: ‘Ik dacht dat hij dood en begraven was.’
Caroline van der Plas (BBB) reageerde laconiek. Ze leek niet erg aan die langstudeerboete te hechten, maar verdedigde hem wel. ‘Er zijn natuurlijk best wel veel studenten die echt ellenlang over hun studie doen, maar daar zitten ook studenten tussen die vanwege persoonlijke omstandigheden langer moeten studeren. Daar hebben wij natuurlijk oog voor.’
Heel lang studeren is iets van vroeger, antwoordde Jetten. ‘Tegenwoordig valt dat eigenlijk reuze mee. Er wordt best snel doorgestudeerd, vanwege veel financiële en mentale druk onder jongeren. Ze hebben ook de behoefte om aan het werk te gaan, zodat ze kunnen sparen voor een huis.’
Daarnaast wees hij op hoge studieschulden en ongelijke kansen: ‘We weten nu ook uit onderzoek dat de langstudeerboete vooral studenten raakt van ouders met een kleine portemonnee. Die zijn namelijk extra bang om te gaan lenen, omdat ze weinig financiële hulp van hun ouders krijgen.’ Hij wees op de protesten van hogescholen, ook in de regio waar BBB zich hard voor maakt.
Van der Plas vond het niet zo’n belangrijk punt. ‘Als andere partijen met goede voorstellen komen, bijvoorbeeld op de onderwijsbegroting straks, dan zijn wij altijd bereid om te kijken wat er kan.’ Ze wil alleen niet dat mensen nodeloos lang in hun studie blijven hangen, onderstreepte ze.
Schoof
Deze donderdag gaat de Tweede Kamer verder met de Algemene Politieke Beschouwingen. Demissionair premier Dick Schoof beantwoordt dan namens het kabinet alle vragen die er over de begroting zijn gesteld. Het debat zal waarschijnlijk tot diep in de nacht duren.
