Niet alleen op onderwerpen als euthanasie en abortus verschillen de sociaal-liberalen en gereformeerden van mening. D66 en SGP hebben ook andere ideeën over het hoger onderwijs en de wetenschap.
D66
De zelfverklaarde onderwijspartij D66 wil de bezuinigingen terugdraaien en extra investeren in de wetenschap. ‘Een groot deel van dit geld gaat direct naar universiteiten, hogescholen en onderzoeksinstellingen’, staat in het programma. ‘Zo krijgen zij de ruimte voor het onderzoek dat nodig is.’
De partij wil meer vrij onderzoek aan de universiteiten en meer toegepast onderzoek in het mbo en hbo. Verder zouden er aan de universiteit meer vaste aanstellingen moeten komen, zodat onderzoekers minder in onzekerheid leven.
Er is dan geld genoeg om bijvoorbeeld de starters- en stimuleringsbeurzen in ere te herstellen. Die waren een idee van D66-minister Robbert Dijkgraaf en werden door zijn opvolger vrijwel helemaal wegbezuinigd.
Voor studenten wil D66 de basisbeurs verhogen ‘met 166 euro per maand, zodat studenten beter kunnen rondkomen’. De rente op de studieschulden zou maximaal 2,5 procent moeten zijn. Als het aan D66 ligt, hoeft de ‘pechgeneratie’ die de basisbeurs misliep helemaal geen rente over de studieschuld te betalen.
Meer medezeggenschap en meer gelijke kansen zijn ook altijd een mantra van deze partij. Het bindend studieadvies (waarmee opleidingen hun trage eerstejaars kunnen wegsturen) zou voor onnodige stress zorgen en moet daarom ‘passender en effectiever’. De medezeggenschap moet erbij betrokken worden.
Selectie van eerstejaars voor opleidingen met een beperkt aantal plaatsen? Daar is D66 kritisch over omdat sommige groepen studenten, los van talent, minder kans maken. Nu staat er in het programma: ‘Om kansengelijkheid te versterken worden de verschillende selectiecriteria voor opleidingen eenduidiger.’
SGP
De gereformeerden klinken zuiniger. De hand moet op de knip, zegt de SGP. Defensie lijkt een uitzondering, maar het hoger onderwijs en wetenschappelijk onderzoek zijn dat kennelijk niet. Of niet helemaal.
‘Er komt een investering in starters- en stimuleringsbeurzen’, staat in het verkiezingsprogramma. Ook moet de rechtstreekse financiering van hogescholen en universiteiten worden ‘versterkt’ en waarborgt de overheid het bestaan van studies als Nederlands, Frans en Duits.
Maar van de SGP hoeft het systeem niet helemaal op de schop. ‘Het is onwenselijk dat de Rijksoverheid door instrumenten zoals capaciteitsbekostiging nog meer invloed krijgt op het opleidingenaanbod en de verdeling van studenten’, meent de partij. Over het terugdraaien van de bezuinigingen zegt de partij overigens niets.
De gereformeerden kijken met argusogen naar de toestroom van buitenlandse studenten. De SGP wil onder meer de Nederlandse taal versterken ‘als voertaal in het hoger onderwijs, zeker in de bacheloropleiding’. Er komen wat de SGP betreft ‘strengere normen voor beheersing van het Nederlands door buitenlandse studenten en docenten’.
Ook hoeven er van de SGP minder studenten naar de universitaire masteropleidingen. Je kunt ook gaan werken na de bachelor, is het idee. ‘Het volgen van een academische master is geen automatisme, maar bedoeld voor degenen die zich wetenschappelijk verder willen ontwikkelen.’
Demonstraties
Over de felle demonstraties aan met name de universiteiten verschillen de twee partijen sterk van mening. ‘D66 verdedigt het recht om je uit te spreken, ook als je alleen staat’, aldus het verkiezingsprogramma. Je hebt het recht om te demonstreren, ‘juist als dat schuurt’.
De SGP slaat een andere toon aan. ‘Als antisemitische relschoppers op universiteiten of bij demonstraties een dubbele nationaliteit hebben, moeten zij worden ontdaan van hun Nederlanderschap, uitgeschreven bij de onderwijsinstelling en uitgezet.’
En ook: ‘Het demonstratierecht aan instellingen kan niet betekenen dat het maken van tentamens en het volgen van onderwijs onder druk komt te staan.’ Intimidatie en misdragingen moeten leiden tot uitschrijving, vindt de partij.
